Πρωτοπρεσβ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος
ἐφημ. Ἱ. Ν. Ἁγίας Παρασκευῆς Νέας Καλλιπόλεως Πειραιῶς
Ἐν Πειραιεῖ 14-03-2015
Τό θέμα, μέ τό ὁποῖο θά ἀπασχολήσουμε τήν ἀγάπη σας, εἶναι «Τό μυστήριον τοῦ Σταυροῦ, κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τόν Παλαμᾶ». Οὐσιαστικά θά σᾶς παρουσιάσω τήν ὁμιλία τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, τοῦ θεατοῦ τοῦ ἀκτίστου Φωτός καί κήρυκος τῆς ἀκτίστου Θείας Χάριτος, στήν Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως[1].
Ἀρχίζοντας τήν ὁμιλία του ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς, λέει ὅτι κανένας δέν μπορεῖ νά συμφιλιωθεῖ καί νά συνδιαλλαγεῖ μέ τόν Ἅγιο Τριαδικό Θεό, χωρίς τήν δύναμη τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Λέει, ἐπίσης, ὅτι ὁ Τίμιος Σταυρός δέν ὑπάρχει μόνο ἀπό τήν ἐποχή τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀπό τήν ἡμέρα τῆς Σταυρώσεως τοῦ Χριστοῦ. Ὁ Τίμιος Σταυρός ὑπάρχει ἀπό παλαιῶν ἡμερῶν καί γενεῶν. Ὁ Τίμιος Σταυρός ὑπάρχει ἀπό τήν στιγμή, πού οἱ πρωτόπλαστοι παρέβησαν τήν ἐντολή τοῦ Θεοῦ, διά τῆς βρώσεως τοῦ ξύλου καί ἁμάρτησαν. Ἀπό τήν ἐποχή ἐκείνη ὁ ἄνθρωπος ἀπομακρύνθηκε ἀπό τόν Θεό, ἔπαψε νά εἶναι φίλος μέ τόν Θεό, δέν εἶναι συμφιλιωμένος μέ τόν Θεό, καί ἀνέζησε, κυριαρχεῖ ἡ ἁμαρτία καί ζοῦμε οἱ ἄνθρωποι κατά σάρκα. Μόνον ὁ Τίμιος Σταυρός, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος, μπορεῖ νά καταργήσει αὐτή τήν ἔχθρα πρός τόν Θεό.
Ἐνθυμίζει μάλιστα ὁ ἅγιος Γρηγόριος ἕνα θεοφόρο πατέρα, ὁ ὁποῖος, ὅταν τόν ρώτησε κάποιος ἄπιστος, ἐάν πιστεύει στόν Ἑσταυρωμένο, ἀπάντησε : «Ναί, πιστεύω στόν νεκρώσαντα καί σταυρώσαντα τήν ἁμαρτία». Ὁ Τίμιος Σταυρός εἶναι αὐτός, ὁ ὁποῖος ἀκυρώνει καί καταργεῖ τήν ἁμαρτία καί μᾶς συμφιλιώνει μέ τόν Θεό.
Μέ βάση αὐτή τήν ἔννοια τῆς συμφιλιώσεως μέ τόν Θεό διερωτᾶται ὁ ἅγιος Γρηγόριος : «Μά, καλά. Γνωρίζουμε ὅτι στήν Παλαιά Διαθήκη ὑπῆρχαν ἄνθρωποι, οἱ ὁποίοι ἦταν φίλοι τοῦ Θεοῦ, ἦταν συμφιλιωμένοι μέ τόν Θεό. Πῶς αὐτοί εἶχαν συμφιλιωθεῖ μέ τόν Θεό, ἐνῶ ἀκόμη δέν εἶχε στηθεῖ ὁ Τίμιος Σταυρός καί δέν εἶχε σταυρωθεῖ ὁ Χριστός; Πῶς ὑπάρχουν πρόσωπα στήν Παλαιά Διαθήκη, τά ὁποία ἦταν φίλοι τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ὁ Τίμιος Σταυρός εἶναι αὐτός, ὁ ὁποῖος καταργεῖ τήν ἁμαρτία καί μᾶς φέρνει κοντά στόν Θεό»;
Δέν δυσκολεύεται νά ἀπαντήσει ὁ ἅγιος Γρηγόριος, αὐτός ὁ μεγάλος θεολογικός νοῦς, ὁ φωτισμένος πατήρ τῆς Ἐκκλησίας. Λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὅτι ὁ ἅγιος ἔνδοξος καί πανεύφημος Ἀπόστολος καί Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ἀναφέρει ὅτι ὁ Ἀντίχριστος ὑπάρχει καί τώρα μέσα στήν Ἐκκλησία. Πῶς ὑπάρχει καί τώρα ὁ Ἀντίχριστος μέσα στήν Ἐκκλησία, ἐνῶ γνωρίζουμε ὅτι ὁ Ἀντίχριστος θά ἔλθει στούς ἐσχάτους καιρούς, λίγο πρίν τήν Δευτέρα Παρουσία; Τό ἐξηγεῖ αὐτό ὁ Ἀπόστολος Παῦλος, λέγοντας ὅτι, μολονότι ἀκόμη τώρα δέν ὑπάρχει ὁ Ἀντίχριστος, ἐντούτοις «τό μυστήριον τῆς ἀνομίας»[2], τό μυστήριο τοῦ Ἀντιχρίστου, ἤδη ἐνεργεῖται, πρίν νά ἔλθει ἀκόμη ὁ Ἀντίχριστος. Ἔτσι, λοιπόν, ὅπως ἐνεργεῖται τό μυστήριο τοῦ Ἀντιχρίστου, πρίν νά ἔλθει ἀκόμη ὁ Ἀντίχριστος, ἔτσι ἐνεργεῖτο καί «τό μυστήριον τοῦ Σταυροῦ», πρίν ἀκόμη νά ἐμφανισθεῖ καί νά ὑψωθεῖ ὁ Σταυρός τοῦ Κυρίου.
Γιά νά δείξει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὅτι καί στήν Παλαιά Διαθήκη ἐνεργεῖτο τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ, παίρνει προσωπικότητες ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη (τόν Ἀβραάμ, τόν Ἰσαάκ, τόν Ἰακώβ, τόν Μωυσῆ, τόν Ἰώβ) καί ἀφιερώνει τήν μισή καί περισσότερη ὁμιλία του στό νά ἀναλύει πώς στή ζωή τῶν ἁγίων Πατριαρχῶν καί Προφητῶν ὑπῆρχε τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ, πώς ζοῦσαν ἕναν ἑσταυρωμένο βίο, πῶς ἡ ζωή τους ἦταν ἕνας Σταυρός.
Δέν πρόκειται βέβαια νά σᾶς παρουσιάσω αὐτό τό ἐκτενές μέρος τῆς ὁμιλίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου.
Ἁπλῶς σάν παράδειγμα νά πῶ μόνο γιά τόν Πατριάρχη Ἀβραάμ ὅτι τοῦ εἶπε ὁ Θεός νά φύγει ἀπό τή γῆ του. «Ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς σου καί ἐκ τῆς συγγενείας σου καί ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου καί δεῦρο εἰς τήν γῆν, ἥν ἄν σοι δείξω»[3]. Καί ὁ Ἀβραάμ ὑπήκουσε στόν Θεό καί κουβάλησε αὐτόν τόν Σταυρό. Διότι, μήπως θεωροῦμε ὅτι εἶναι εὔκολο νά ξεριζώνεται κανείς, νά ἀφήνει τά ὑπάρχοντά του, τό σπίτι του, τίς ἀνέσεις του καί νά πηγαίνει στό ἄγνωστο; Ὄχι, βέβαια. Νά, λοιπόν, μιά ἀποταγή τοῦ κόσμου καί μιά ὑπακοή στόν Θεό.
Ἄς ἀφήσουμε, ὅμως, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος, τά πρόσωπα, τά ὁποία ἔζησαν πρό τοῦ νόμου καί ὑπό τόν νόμο στήν Παλαιά Διαθήκη καί ἄς δοῦμε ὅτι καί μέσα στήν Καινή Διαθήκη, πρίν ἀκόμη ὑψωθεῖ ὁ Τίμιος Σταυρός καί σταυρωθεῖ ὁ Χριστός, ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μᾶς μιλάει γιά τον Σταυρό. Ἔρχεται ἔτσι, μέ πολύ ὡραῖο τρόπο, ὁ ἅγιος Γρηγόριος στήν εὐαγγελική περικοπή τῆς Κυριακῆς τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, τήν ὁποία ἀναλύει θαυμάσια.
Μᾶς λέει, λοιπόν, ὅτι ὁ Χριστός, πολύ πρίν σταυρωθεῖ καί πολύ πρίν παγεῖ, πρίν μπηχθεῖ, πρίν στηθεῖ ὁ Τίμιος Σταυρός, μίλησε ὅτι ὁ Ἴδιος θά ὑψωνόταν στόν Σταυρό. Διηγεῖται, μάλιστα, ὁ ἅγιος Γρηγόριος τό περιστατικό μέ τόν Ἀπόστολο Πέτρο, σύμφωνα μέ τό ὁποῖο, ὅταν ὁ Χριστός, λίγο καιρό πρίν ἀπό τό Πάθος, εἶπε ὅτι ὁ Υἱός τοῦ ἀνθρώπου θά συλληφθεῖ, θά σταυρωθεῖ, θά πεθάνει, θά ταφεῖ καί τήν τρίτη ἡμέρα θά ἀναστηθεῖ, ὁ Ἀπόστολος Πέτρος, ὅπως καί οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι, ὅπως κι ἐμεῖς σήμερα – κι ἐμεῖς στήν ἐποχή ἐκείνη εἴμαστε, πού δέν κατανοοῦμε τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ – ἐνοχλήθηκε καί Τοῦ εἶπε : «Ἴλεώς σοι, Κύριε˙ οὐ μή ἔσται σοι τοῦτο»[4]. Τί εἶναι αὐτά, πού λές, Κύριε; Νέος ἄνθρωπος ἐσύ – 33 ἐτῶν ἦταν ὁ Χριστός – θά πᾶς νά σταυρωθεῖς καί μᾶς τό λές καί μᾶς τό προβάλλεις; Εἶναι γνωστόν ὅτι τότε ὁ Χριστός πῆρε ἰδιαιτέρως τόν Ἀπόστολο Πέτρο καί τόν ἐπέπληξε καί τόν ὀνόμασε μάλιστα σατανά. «Ὕπαγε ὁπίσω μου, σατανά˙ ὅτι οὐ φρονεῖς τά τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τά τῶν ἀνθρώπων»[5]. Ὅποιος δέν σκέπτεται τόν Σταυρό στή ζωή του καί προσπαθεῖ νά Τόν ἀποφύγει, δέν σκέπτεται θεϊκῶς. «Οὐ φρονεῖ τά τοῦ Θεοῦ, ἀλλά τά τῶν ἀνθρώπων».
Λαμβάνοντας ἀφορμή ὁ Κύριός μας ἀπό τό περιστατικό αὐτό τῆς ἀντιδράσεως ἑνός Ἀποστόλου, καλεῖ ὅλο τόν ὄχλο καί τόν λαό καί τούς λέει : «Ὅστις θέλει ὁπίσω μου ἀκολουθεῖν, ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι»[6]. Παρατηρεῖ ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὅτι ὁ Χριστός κάλεσε καί τόν λαό. Δέν τά εἶπε αὐτά μόνο στούς μαθητές. Γιά νά μή νομισθεῖ ὅτι ἡ σκληρή, ἡ ἑσταυρωμένη, ἡ δύσκολη ζωή εἶναι γνώρισμα μόνο τῶν Ἀποστόλων ἤ μόνο τῶν ἱερέων ἥ μόνο τῶν μοναχῶν, ὅπως νομίζουμε ἐμεῖς σήμερα, γι’αυτό ὁ Χριστός κάλεσε ὅλο τόν ὄχλο καί τά εἶπε γιά ὅλους τούς πιστούς.
Εἶναι σά νά ἔλεγε ὅτι αὐτός, ὁ ὁποῖος θέλει νά ἀκολουθήσει τόν Χριστό – «Ὅστις θέλει ὁπίσω μου ἀκολουθεῖν» – πρέπει νά ζεῖ αὐστηρά, σύμφωνα μέ τό Εὐαγγέλιο, νά ἔχει ἐνάρετη ζωή καί νά εἶναι καθ’ὁλα εὐσεβής. Δέν εἶναι δυνατόν νά θέλει κάποιος νά θεωρεῖται ὅτι εἶναι χριστιανός, ὅτι εἶναι μαθητής τοῦ Χριστοῦ, ἄν δέν ἀκολουθεῖ τόν Χριστό. Ὅποιος, λοιπόν, θέλει ν’ἀκολουθεῖ τόν Χριστό, πρέπει νά ἔχει τήν πρόθεση, ἄν τό ἀπαιτήσουν οἱ καιροί καί οἱ περιστάσεις, ἀκόμη καί τήν ζωή του νά δώσει γιά τόν Χριστό. Αὐτό σημαῖνει, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος, τό «ἀπαρνησάσθω ἑαυτόν καί ἀράτω τόν σταυρόν αὐτοῦ καί ἀκολουθείτω μοι». Διότι, ἴσως, παρουσιασθοῦν περισπτώσεις, κατά τίς ὁποίες θά μᾶς ἀπαιτηθεῖ νά δώσουμε ἀκόμη καί τή ζωή μας.
Γιά νά δείξει ὁ Χριστός, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος, ὅτι αὐτό ἔτσι πρέπει νά γίνει καί δέν πρέπει νά τό παρερμηνεύουμε, διευκρίνησε : «Ὅς γάρ ἄν θέλη τήν ψυχήν αὐτοῦ σῶσαι, ἀπολέσει αὐτήν˙ ὅς δ’ἄν ἀπολέση τήν ἑαυτοῦ ψυχήν ἕνεκεν ἐμοῦ καί τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν»[7].
Ρωτάει ὁ ἅγιος Γρηγόριος : «Τί σημαίνει αὐτό; Δυσνόητο εἶναι. Ὅποιος θέλει νά σώσει τήν ψυχή του, θά τήν χάσει καί ὅποιος χάσει τήν ψυχή του, θά τήν σώσει»;
Τό ἑρμηνεύει κι αὐτό μέ ὀξύνοια ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς καί μᾶς λέει ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι διπλό, σύνθετο ὄν. Εἶναι ὁ ἔξω, ὁ ἐκτός ἄνθρωπος, τό σῶμα μας, καί εἶναι καί ὁ ἕσω, ὁ ἑσωτερικός ἄνθρωπος, ἡ ψυχή μας. Ἄν, λοιπόν, ὁ ἔξω ἄνθρωπος, τό σῶμα μας, διστάζει νά δώσει τήν ψυχή, φοβᾶται τόν θάνατο, τόν χωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, καί εἶναι φιλόζωος καί φιλόκοσμος καί προσκολλημένος σ’αὐτή τή ζωή – «Ὅς γάρ ἄν θέλη τήν ψυχήν αὐτοῦ σῶσαι» -, αὐτός σίγουρα εἶναι χαμένος. «Οὗτος ἀπολέσει αὐτήν». Αὐτός θά χάσει τή ζωή του καί θά ὀδηγηθεῖ στήν κόλαση. Αὐτός, ὁ ὁποῖος εἶναι φιλόζωος καί θέλει νά σώσει τή ζωή του, αὐτός σίγουρα εἶναι χαμένος.
Τό γεγονός αὐτό, ἀγαπητοί μου, δέν μᾶς φέρνει σέ φοβερές εὐθύνες; Σέ ποιά κατηγορία ἀνήκουμε ἐμεῖς; Εἴμαστε σ’αὐτούς, πού δέν ἐνδιαφέρονται, ἄν θά χάσουμε τή ζωή μας, ἄν θά πεθάνουμε ἤ ὄχι;
«Ὅς δ’ἄν ἀπολέση τήν ἑαυτοῦ ψυχήν ἕνεκεν ἐμοῦ καί τοῦ εὐαγγελίου, οὗτος σώσει αὐτήν». Ἐκεῖνος, ὅμως, ὁ ὁποῖος δέν εἶναι φιλόζωος, καί τά παρατάει ὅλα στή ζωή του, γιά νά τηρήσει τό Εὐαγγέλιο καί τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, αὐτός θά σώσει τή ζωή του καί θά ὀδηγηθεῖ στήν αἰωνιότητα. Διευκρινίζει στό σημεῖο αὐτό ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς, γιά νά μήν ὑπάρξουν παρεξηγήσεις, καί λέει ὅτι εἶναι φοβερό πρᾶγμα οἱ ἄνθρωποι νά εἴμαστε φιλόζωοι καί νά φοβόμαστε μήπως χάσουμε τή ζωή μας. Διότι, ὁ Χριστός λέει : «Τί γάρ ὠφελήσει ἄνθρωπον ἐάν κερδήση τόν κόσμον ὅλον καί ζημιωθῆ τήν ψυχήν αὐτοῦ»[8]; Τί θά ὠφεληθεῖ ὁ ἄνθρωπος, ἄν κερδήσει ὅλο τόν κόσμο; Σήμερα γίνονται πόλεμοι, ἔριδες, ἀναφύονται ἐγωισμοί, τά δικαστήρια εἶναι γεμάτα ἀπό κληρονομικές ὑποθέσεις, γιά νά κερδήσουμε ὅσο τό δυνατόν περισσότερα κτήματα καί χρήματα. Τί ὠφελούμαστε ἀπ’ὁλ’αὐτά;
Νωρίτερα, μάλιστα, ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς, λέει ὅτι οἱ βασιλείς τῆς γῆς καί οἱ ἄρχοντες μᾶς ζητοῦν μερικές φορές νά δώσουμε τή ζωή μας γι’αὐτούς. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι, πού δίνουν τή ζωή τους γι’αὐτούς. Ὅμως, ὁ Χριστός δέν μοιάζει μέ τούς κοσμικούς ἄρχοντες. Δέν ζητᾶ νά δώσουμε τή ζωή μας γιά’ κεῖνον. Ἀντιθέτως, Ἐκεῖνος ἔδωσε τή ζωή Του καί θυσιάστηκε για’μᾶς. Οἱ κοσμικοί ἄρχοντες δέν μποροῦν νά μᾶς ξαναζωώσουν, νά μᾶς ξαναδώσουν τήν ζωή μας. Ἐνῶ ὁ Χριστός μπορεῖ νά μᾶς δώσει ξανά τή ζωή μας στήν ἄλλη, τήν αἰώνια ζωή.
Τί θά ὠφεληθεῖ, λοιπόν, ὁ ἄνθρωπος, ἄν κερδήσει ὅλο τόν κόσμο; Κι ἀφοῦ δέν ὠφελεῖται κανένας, ἄν κερδήσει ὅλο τόν κόσμο, σκεφθεῖτε, ἀγαπητοί μου, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς, τί μεγάλη ἀνοησία κάνουμε ἐμεῖς, οἱ ὁποίοι ἀπό κτήσεις καί περιουσίες ἔχουμε ἕνα μικρό κομματάκι τοῦ κόσμου. Κι ὅμως, γι’αὐτό τό κομματάκι, γι’αὐτή τήν περιουσία, γι’αὐτά τά ἄχυρα καί τά σκουπίδια, χάνουμε τή ζωή καί τήν ψυχή μας.
Γιά νά μᾶς τά κάνει ὅλ’αὐτά πιό παραστατικά ὁ ἅγιος Γρηγόριος, μᾶς φέρνει τρία παραδείγματα καί μᾶς ὑποδεικνύει τρεῖς ἀρετές.
Ἀρχικά λέει ὅτι εἴμαστε ἀσθενείς ἄνθρωποι. Τό σῶμα μας μᾶς τραβάει πρός τά κάτω, πρός τή γῆ καί δέν μᾶς ἀφήνει νά ὑψωθοῦμε πρός τόν Σταυρό, πρός τόν οὐρανό.
Μᾶς μιλᾶ γιά τήν ἀρετή τῆς ἀκτημοσύνης. Ὁ Χριστός, ὅταν ἦλθε στή γῆ, ἦταν ἀκτήμων, δέν εἶχε κτήματα. «Οὐκ ἔχει ποῦ τήν κεφαλήν κλῖνη»[9]. Ὁ Χριστός διδάσκει ὅτι, ἄν κάποιος δέν ἀποταγεῖ ἀπ’ὅλα τά ὑπάρχοντά του, δέν εἶναι δυνατόν νά εἶναι μαθητής Του. Δικαιολογούμενος ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς, λέει : «Ἀντιλαμβάνομαι ὅτι αὐτό, πού σᾶς λέω, σᾶς φαίνεται δυσκολοκατόρθωτο καί βαρύ. Πῶς εἶναι δυνατόν νά τά πουλήσει κανείς ὅλα καί νά γίνει ἀκτήμων, ὅπως ὁ Χριστός; Ἐγώ, ὅμως, λέει, πρέπει νά σᾶς πῶ ἀνόθευτο τόν λόγο τοῦ Εὐαγγελίου καί νά σᾶς παρουσιάσω τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου, ὅπως εἶναι, τέλεια καί ὁλοκληρωμένα καί ὄχι μέ συμβιβασμούς καί περικοπές. Διότι, ὑπάρχουν ἄνθρωποι «βιασταί», οἱ ὁποίοι «ἀρπάζουσιν τήν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν»[10]. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι, οἱ ὁποίοι τά παρατοῦν ὅλα. Δέν ὑπάρχουν νέοι ἄνθρωποι, μοναχοί, οἱ ὁποίοι, ἄν καί θά μποροῦσαν νά ἔχουν θαυμάσια κοσμική σταδιοδρομία καί πλούτη, ἐντούτοις τά παράτησαν ὅλα καί ἀκολούθησαν τό παράδειγμα τοῦ Χριστοῦ καί ἔγιναν ἀκτήμονες; Γιατί νά ἀδικηθοῦν; Ἐπειδή ἐμεῖς εἴμαστε ἀδύνατοι»;
Συγκαταβαίνοντας, ὅμως, καί στή δική μας ἀδυναμία, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος : Ἔστω ὅτι ἐμεῖς δέν μποροῦμε νά τά δώσουμε ὅλα καί νά εἴμαστε παντελῶς ἀκτήμονες. Τουλάχιστον, ὅμως, ἄς δώσουμε λίγα. Ὅταν δίνουμε λίγα, τότε θά ἔχουμε τήν αἴσθηση ὅτι δέν εἴμαστε πλούσιοι καί ὅτι κάτι μᾶς λείπει. Ἔτσι, θά ταπεινωνόμαστε καί δέν θά εἴμαστε ἐγωιστές. Δέν θά ἔχουμε τήν ψευδαίσθηση ὅτι εἴμαστε τέλειοι Χριστιανοί. Πῶς εἴμαστε τέλειοι Χριστιανοί; Ποιός δίνει σήμερα τό 5 ἤ τό 10% τῆς περιουσίας του; Ἀφοῦ, λοιπόν, δέν τά δίνουμε ὅλα, ἀλλά λίγα, αὐτή ἡ ταπείνωσή μας θά ἀναπληρώνει κάπως αὐτή μας τήν ἔλλειψη.
Ἀπευθυνόμενος, στή συνέχεια, πρός τούς πλουσίους ὁ ἅγιος Γρηγόριος ρωτᾶ : Ποιά μέθοδος ὑπάρχει ὥστε καί οἱ πλούσιοι, ἄν θέλουν, νά ὑψωθοῦν λιγάκι πρός τόν Σταυρό καί τόν οὐρανό;
Ἐν πρῶτοις, νά μήν πλουτίζουν ἀπό ἀδικίες. Ὁ ἄδικος πλοῦτος κατακρίνεται. Ἄν δέν πλουτίζει κανείς ἀπό ἀδικία καί δέν ἔχει αἰσχροκέρδεια, τότε ἀρχίζει νά ἀνεβαίνει πρός τόν Σταυρό καί νά σταυρώνει τά πάθη του. Ἄν, στή συνέχεια, αὐτά τά ὁποία ἔχει κάποιος, δέν τά χρησιμοποιεῖ καί δέν τά ἀπολαμβάνει μόνος του, ἀλλά δίνει καί στούς ἄλλους, κάνοντάς τους κοινωνούς, τότε ἐπίσης ἀρχίζει νά ἀνεβαίνει πρός τόν Σταυρό καί νά σταυρώνει τά πάθη καί τίς ἐπιθυμίες του.
Τό δεύτερο παράδειγμα, τό ὁποῖο φέρνει ὁ ἅγιος Γρηγόριος εἶναι τό παράδειγμα τῆς πορνείας. Εἶναι δυνατόν, ρωτάει, κάποιος, πού ἔχει πορνικούς λογισμούς, νά νομίζει ὅτι σταύρωσε τόν ἑαυτό του καί ἀκολουθεῖ τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ; Ὅχι, βέβαια. Πῶς, λοιπόν, θ’ἀρχίσει νά σταυρώνει τόν ἑαυτό του στόν χῶρο τῶν σαρκικῶν ἁμαρτημάτων; Θ’ἀρχίσει νά σταυρώνει κανείς τόν ἑαυτό του, ἄν, κατ’ἀρχήν, πάψει νά διεγείρεται σαρκικά, ἀποφεύγοντας τά αἰσχρά θεάματα καί τίς συναναστροφές μέ αἰσχρούς ἄνδρες καί γυναῖκες. Ὅταν ἀρχίσει νά κάνει σιγά-σιγά αὐτόν τόν ἀγῶνα, τότε ἀνέρχεται πρός τόν Σταυρό.
Τό τρίτο καί τελευταῖο παράδειγμα, πού προβάλλει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς, εἶναι τό παράδειγμα τῆς φιλαυτίας καί τοῦ ἐγωισμοῦ. Τί νά κάνουμε, γιά νά σταυρώσουμε τόν ἑαυτό μας σ’αὐτή τήν περίπτωση; Νά ἀκολουθήσουμε, λέει, τήν συμβουλή, πού ἔδωσε ὁ Χριστός. Τί λέει ὁ Χριστός; Ὅταν βρεθοῦμε σέ μιά σύναξη (καλή ὤρα σάν τήν δική μας τήν σημερινή, τήν πολύ ὠραῖα καί πνευματική σύναξη) ἤ σ’ἕνα συνέδριο, ἤ σ’ἕνα συμπόσιο, σ’ἕνα τραπέζι, νά μήν ἐπιδιώκουμε πρωτοκαθεδρίες, νά εἴμαστε ὅλο πρῶτοι, ἀλλά νά κρυβόμαστε καί ν’ἀφήνουμε τούς ἄλλους νά μᾶς καλοῦν πρῶτοι. Νά μήν πηγαίνουμε πάντοτε στίς πρώτες θέσεις. Διότι, «πολλοί δε ἔσονται πρῶτοι ἔσχατοι καί ἔσχατοι πρώτοι»[11]. Τότε θ’ἀρχίσουμε νά μήν κάνουμε τό θέλημά μας, ἀλλά νά ἀνεβαίνουμε πρός τόν Σταυρό καί τόν οὐρανό.
Ἐδῶ, λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς, εἶναι τό «μυστήριον τοῦ Σταυροῦ». Τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ ἔγκειται στό ὅτι, ἐνῶ φαινομενικά ὁ ἄνθρωπος ἐξευτελίζεται, ταπεινώνεται, πονάει, ἔχει ὀδύνη, εἶναι πτωχός, ἐντούτοις ἔχει δόξα. Ὁ Ἅγιος Τριαδικός Θεός μας τά μεταστρέφει ὅλ’αὐτά καί τόν πτωχό τόν κάνει πλούσιο, τόν ταπεινό τόν κάνει δοξασμένο, τόν πονεμένο καί θλιμμένο τόν γεμίζει μέ μεγάλη χαρά.
Κλείνοντας ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμάς τήν ὁμιλία του, λέει ὅτι ἐμεῖς, μέ τήν καρδιά μας καί μέ τά γόνατά μας, προσκυνοῦμε σήμερα τόν τόπο, «οὗ ἔστησαν οἱ πόδες αὐτοῦ»[12]. Ὁ Τίμιος Σταυρός εἶναι ὁ τόπος, ὅπου στάθηκαν, δηλ. καρφώθηκαν τά ἄχραντα πόδια τοῦ Κυρίου. Ὁ Τίμιος Σταυρός εἶναι ὁ τόπος, ὅπου ἄπλωσε τά χέρια Του καί ξαπλώθηκε τό Τίμιο Σῶμα Του. Ὁ Τίμιος Σταυρός εἶναι τό ζωηφόρον ξύλον, τό ὁποῖο δίνει σέ ὅλους μας τόν ἁγιασμό καί τήν τελείωση, μᾶς ἁγιάζει καί μᾶς τονώνει. Ὁ Τίμιος Σταυρός, ἐπίσης, εἶναι αὐτός, πού, κατά τήν Δευτέρα Παρουσία, θά προηγηθεῖ τοῦ Χριστοῦ. Θά φανεῖ πρώτα τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ, θά προπορεύεται μπροστά ὁ Σταυρός, γιά ν’ἀναγγείλλει τήν Δευτέρα Παρουσία τοῦ Χριστοῦ. Γι’αὐτό κι ἐμεῖς, προσκυνώντας σήμερα τόν Τίμιο Σταυρό, ἄς ἐλπίσουμε ὅτι θά εἴμαστε ἀπό ἐκείνους, πού, ὅταν ἐμφανιστεῖ τό σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καί γίνει ἡ Δευτέρα Παρουσία, θά μᾶς πεῖ ὁ Χριστός «ἐλάτε στά δεξιά μου» καί νά μήν μᾶς πεῖ «φύγετε οἱ κατηραμένοι εἰς τό πῦρ τό αἰώνιον»[13].
Αὐτή τήν εὐχή, ἄς διατυπώσουμε κι ἐμεῖς σήμερα. Νά εἴμαστε μέ τόν Χριστό, δοξασμένοι, μέ ἑσταυρωμένο βίο καί ζωή. Ἀμήν!
[1] ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΛΑΜΑΣ, Ὁμιλία ΙΑ΄ εἰς τήν Κυριακήν τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, ΕΠΕ 9, Πατερικαί ἐκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», Θεσ/κη.
[2] Β΄ Θεσ. 2, 7.
[3] Γεν. 12, 1.
[4] Ματθ. 16, 22.
[5] Μάρκ. 8, 33.
[6] Μάρκ. 8, 34.
[7] Μάρκ. 8, 35.
[8] Μάρκ. 8, 36.
[9] Ματθ. 8, 20 καί Λουκ, 9, 58.
[10] Ματθ. 11, 12.
[11] Ματθ. 19, 30.
[12] Ψαλμ. 131, 7.
[13] Ματθ. 25, 41.
https://sotiriosnavs.com/wp-content/uploads/2020/05/IMG_20200508_130841-rotated.jpg2020-09-12 19:45:50%cf%84%ce%bf-%ce%bc%cf%85%cf%83%cf%84%ce%b7%cf%81%ce%b9%ce%bf%ce%bd-%cf%84%ce%bf%cf%85-%cf%83%cf%84%ce%b1%cf%85%cf%81%ce%bf%cf%85-%ce%ba%ce%b1%cf%84%ce%b1-%cf%84%ce%bf%ce%bd-%ce%b1%ce%b3%ce%b9%ce%bf