Πρωτοπρεσβ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος
06-08-2022
Μελετῶντας κανείς τό θαυμάσιο, ἐξαίρετο καί ἀντιαιρετικό κείμενο τῆς Ζ΄ Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Συνόδου «Συνοδικό ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας»[1], βρίσκει ἀναφορές, ἀνάμεσα στά ἄλλα, καί στό θέμα τοῦ Φωτός τῆς Μεταμορφώσεως.
Ἄρθρο 73
Στά κεφάλαια ἐναντίον τῶν αἱρετικῶν παπικῶν Βαρλαάμ καί Ἀκινδύνου συναντᾶμε τό 73ο ἄρθρο τοῦ «Συνοδικοῦ», στό ὁποῖο ὑπάρχει ὁ ἀναθεματισμός τους. Λέγει τό ἄρθρο :
«Τοῖς αὐτοῖς φρονοῦσι καὶ λέγουσι τὸ λάμψαν ἀπὸ τοῦ Κυρίου ἐπὶ τῆς θείας αὐτοῦ μεταμορφώσεως φῶς ποτὲ μὲν εἶναι ἴνδαλμα καὶ κτίσμα καὶ φάσμα ἐπὶ βραχὺ φανὲν καὶ διαλυθὲν παραχρῆμα, ποτὲ δὲ αὐτὴν τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, ὡς εἰς αὐτὰ τὰ ἐναντιώτατα φρενοβλαβῶς καὶ ἀδύνατα παντελῶς ἑαυτοὺς ἐπιρρίπτουσι, καὶ τοῦτο μὲν τὴν Ἀρείου μαινομένοις μανίαν εἰς κτιστὰ καὶ ἄκτιστα τὴν μίαν θεότητα καὶ τὸν ἕνα Θεὸν κατατέμνοντος, τοῦτο δὲ τῇ τῶν Μασσαλιανῶν δυσσεβείᾳ συμφερομένοις, τὴν θείαν οὐσίαν ὁρατὴν εἶναι λεγόντων, μὴ ὁμολογοῦσι δὲ κατὰ τὰς τῶν ἁγίων θεοπνεύστους θεολογίας καὶ τὸ τῆς ἐκκλησίας εὐσεβὲς φρόνημα, μήτε κτίσμα εἶναι τὸ θειότατον ἐκεῖνο φῶς μήτε οὐσίαν Θεοῦ, ἀλλ’ ἄκτιστον καὶ φυσικὴν χάριν καὶ ἔλλαμψιν καὶ ἐνέργειαν, ἐξ αὐτῆς τῆς θείας οὐσίας ἀχωρίστως ἀεὶ προϊοῦσαν, Ἀνάθεμα (γ΄)»[2].
Δηλαδή, «σ’ αὐτούς, πού φρονοῦν καί λένε ὅτι τό φῶς, πού ἔλαμψε κατά τήν Θεία Μεταμόρφωση τοῦ Κυρίου, εἶναι ἄλλοτε ὁμοίωμα καί κτίσμα καί παράδοξο οὐράνιο φαινόμενο, πού φάνηκε γιά λίγο καί διαλύθηκε ἀμέσως, καί ἄλλοτε αὐτή ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ, καί ἐπιρρίπτουν τόν ἑαυτό τους σέ αὐτά τά ἐντελῶς ἀντίθετα μέ φρενοβλάβεια καί στά ἀδύνατα ὁλοσχερῶς, καί ἀπό τήν μιά μαίνονται τήν μανία τοῦ Ἀρείου, πού κατατέμνει σέ κτιστά καί ἄκτιστα τήν μία Θεότητα καί τόν ένα Θεό, καί ἀπό τήν ἄλλη ἀνακατώνονται μέ τήν δυσσέβεια τῶν Μασσαλιανῶν καί λένε ὅτι ἡ θεία οὐσία εἶναι ὀρατή, καί δέν ὁμολογοῦν, κατά τήν θεόπνευστη θεολογία τῶν Ἁγίων καί τῆς Ἐκκλησίας, τό εὐσεβές φρόνημα, ὅτι δέν ἦταν κτιστό τό θειότατο ἐκεῖνο φῶς, οὔτε οὐσία τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἄκτιστο καί φυσική χάρι καί ἔλλαμψη καί ἐνέργεια, πού πάντοτε προέρχεται ἀχωρίστως ἀπό αὐτή τήν θεία οὐσία, Ἀνάθεμα (γ’), νά εἶναι χωρισμένοι ἀπό τόν Θεό».
Ἄρθρο 90
Πιό κάτω στό 90ό ἄρθρο συναντᾶμε τόν μακαρισμό τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Λέγει τό ἄρθρο :
«Γρηγορίου τοῦ ἁγιωτάτου μητροπολίτου Θεσσαλονίκης, τοῦ συνοδικῶς ἐπ’ ἐκκλησίας μεγάλης Βαρλαάμ τε καὶ Ἀκίνδυνον τοὺς ἀρχηγοὺς καὶ ἐφευρετὰς τῶν καινῶν αἱρέσεων καθελόντος σὺν τῇ αὐτῶν πονηρᾷ συμμορίᾳ, τοὺς τὴν φυσικὴν καὶ ἀχώριστον ἐνέργειαν καὶ δύναμιν τοῦ Θεοῦ καὶ ἁπλῶς πάντα ὁμοῦ τὰ φυσικὰ τῆς ἁγίας Τριάδος ἰδιώματα, κτίσματα τετολμηκότας εἰπεῖν· ἀλλὰ δὴ καὶ τὸ τῆς θεότητος ἀπρόσιτον φῶς τὸ λάμψαν ἐπὶ τοῦ ὄρους ἀπὸ Χριστοῦ, θεότητά τε κτιστήν, καὶ τὰς πλατωνικὰς ἰδέας καὶ τοὺς ἑλληνικοὺς μύθους ἐκείνους ἐπεισαγαγεῖν ἐπιχειρήσαντας αὖθις κακῶς τῇ ἐκκλησίᾳ Χριστοῦ, τῆς δὲ κοινῆς τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίας καὶ τῶν ἀληθινῶν καὶ ἀπταίστων περὶ θεότητος δογμάτων σοφῶς καὶ γενναίως ἄγαν προπολεμήσαντος καὶ συγγράμμασι καὶ λόγοις καὶ διαλέξεσι, καὶ μίαν θεότητα καὶ Θεὸν ἕνα τρισυπόστατον, ἐνεργῆ, θελητικόν, παντοδύναμον, ἄκτιστον διὰ πάντων κατὰ τὰς θείας Γραφὰς καὶ δὴ καὶ τοὺς θεολόγους καὶ ἐξηγητὰς τούτων ἀνακηρύξαντος, Ἀθανάσιον φημὶ καὶ Βασίλειον, Γρηγόριον καὶ Ἰωάννην τὸν χρυσορρήμονα Κύριλλόν τε πρὸς τούτοις καὶ Μάξιμον τὸν σοφὸν καὶ τὸν ἐκ Δαμασκοῦ θεορρήμονα, οὐ μὴν ἀλλὰ καὶ τοὺς λοιποὺς πατέρας καὶ διδασκάλους τῆς Χριστοῦ ἐκκλησίας, καὶ κοινωνοῦ καὶ συνῳδοῦ καὶ συμφώνου καὶ σπουδαστοῦ καὶ συναγωνιστοῦ πάντων τούτων ἀναφανέντος καὶ λόγοις καὶ πράγμασιν, Αἰωνία ἡ μνήμη (γ΄)»[3].
Δηλαδή, «τοῦ Γρηγορίου, τοῦ ἁγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης, ὁ ὁποῖος συνοδικῶς ἐπ’ Ἐκκλησίας Μεγάλης καθήρεσε τόν Βαρλαάμ καί τόν Ἀκίνδυνο, τούς ἀρχηγούς καί ἐφευρέτες τῶν νέων αἱρέσεων, μαζί μέ τήν πονηρή τους συμμορία, οἱ ὁποῖοι τόλμησαν νά χαρακτηρίσουν τήν φυσική καί ἀχώριστη ἐνέργεια καί δύναμη τοῦ Θεοῦ καί γενικῶς ὅλα μαζί τά φυσικά ἰδιώματα τῆς Ἁγίας Τριάδος ὡς κτίσματα (κτιστά), ἀλλ’ ἐπίσης θεώρησαν καί τό ἀπρόσιτο φῶς τῆς Θεότητος, πού ἔλαμψε στό Ὄρος Θαβώρ στόν Χριστό, ὡς κτιστή Θεότητα, καί ἐπεχείρησαν πάλι νά εἰσάγουν στήν Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ τίς Πλατωνικές ἰδέες καί ἐκείνους τούς μύθους τῶν Ἑλλήνων, πολέμησαν δέ ἀπό πρίν τήν κοινή Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καί τῶν ἀληθινῶν καί ἀλαθήτων δογμάτων περί τῆς Θεότητος, μέ σοφία καί γενναιότητα καί μέ συγγράμματα καί λόγους καί διαλέξεις. Καί μία Θεότητα καί ἕνα Θεό Τρισυπόστατο, ἐνεργό, θελητικό, παντοδύναμο καί ἄκτιστο, σύμφωνα μέ τίς θεῖες Γραφές, καί μάλιστα καί τούς θεολόγους ἀνεκήρυξε ἑρμηνευτές τους, λέγω γιά τόν Ἀθανάσιο καί Βασίλειο, Γρηγόριο καί τόν Χρυσορρήμονα Ἰωάννη καί τόν Κύριλλο καί μαζί μ’ αὐτους καί τόν Μάξιμο τόν σοφό, τόν ἐκ Δαμασκοῦ θεορρήμονα, βέβαια καί τούς λοιπούς Πατέρες καί διδασκάλους τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ, καί κοινωνός καί συνοδός καί σύμφωνος καί σπουδαστής καί συναγωνιστής ὅλων αὐτῶν ἀποδείχτηκε μέ λόγια καί πράξεις, νά εἶναι αἰωνία του ἡ μνήμη».
Ἄρθρο 94
Στή συνέχεια, συναντᾶμε τό 94ο καί τό 95ο ἄρθρο, στά ὁποία μακαρίζονται ὅσοι ὁμολογοῦν ὀρθῶς τό Θαβώριο Φῶς. Λέγει τό 94ο ἄρθρο :
«Τῶν ὁμολογούντων τὸ ἐκλάμψαν ἀπορρήτως φῶς ἐπὶ τοῦ ὄρους τῆς τοῦ Κυρίου μεταμορφώσεως φῶς ἀπρόσιτον εἶναι καὶ φῶς ἄπλετον καὶ φύσιν ἀπερινόητον θείας αἴγλης καὶ δόξαν ἀπόρρητον καὶ θεότητος δόξαν ὑπερτελῆ καὶ προτέλειον καὶ ἄχρονον τοῦ Υἱοῦ δόξαν καὶ βασιλείαν Θεοῦ καὶ κάλλος ἀληθινὸν καὶ ἐράσμιον περὶ τὴν θείαν καὶ μακαρίαν φύσιν καὶ φυσικὴν δόξαν Θεοῦ καὶ θεότητα Πατρὸς καὶ Πνεύματος ἐν Υἱῷ μονογενεῖ ἀπαστράπτουσαν, ὡς οἱ θεῖοι καὶ θεοφόροι πατέρες ἡμῶν εἰρήκασιν, Ἀθανάσιος καὶ Βασίλειος οἱ μεγάλοι, Γρηγόριος ὁ θεολόγος καὶ Ἰωάννης ὁ χρυσόστομος ἔτι τε καὶ ὁ ἐκ Δαμασκοῦ Ἰωάννης, καὶ διὰ ταῦτα καὶ ἄκτιστον δοξαζόντων τὸ θειότατον τοῦτο φῶς, Αἰωνία ἡ μνήμη (γ΄)»[4].
Δηλαδή, «αὐτῶν, πού ὁμολογοῦν ὅτι τό φῶς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου, πού ἔλαμψε ἀπόρρητα στό ὄρος, εἶναι φῶς ἀπρόσιτο καί ἀμέτρητο καί φύση ἀπερινόητη τῆς θείας δόξας, καί δόξα ἀπόρρητη, καί δόξα ὑπερτελῆ τῆς Θεότητος, καί δόξα προτέλεια, καί δόξα ἄχρονη τοῦ Υἰοῦ, καί Βασιλεία Θεοῦ, καί κάλλος ἀληθινό καί ἐράσμιο (θελκτικό) περί τήν θεία καί μακαρία φύση, καί φυσική δόξα τοῦ Θεοῦ, ποὐ ἀπαστράπτει ὁ Πατέρας καί τό Πνεῦμα στόν Μονογενῆ Υἱό, καί Θεότητα, καθώς οἱ θεῖοι καί θεοφόροι Πατέρες μας ἔχουν πεῖ, ὁ Ἀθανάσιος καί ὁ Βασίλειος οἱ μεγάλοι, ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καί ὁ Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος καί ἀκόμη καί ὁ ἀπό Δαμασκοῦ Ἰωάννης, καί γιά ὅλ’ αὐτά πιστεύουν ὅτι τό θειότατο αὐτό φῶς εἶναι ἄκτιστο, νά εἶναι αἰωνία τους ἡ μνήμη».
Ἄρθρο 95
Τέλος, τό 95ο ἄρθρο λέγει :
«Τῶν δοξαζόντων τὸ φῶς τῆς τοῦ Κυρίου μεταμορφώσεως ἄκτιστον μὲν διὰ τὰ προειρημένα, μὴ μέντοιγε αὐτὸ εἶναι λεγόντων τὴν ὑπερούσιον τοῦ Θεοῦ οὐσίαν ὡς ἐκείνης ἀοράτου παντάπασι καὶ ἀμεθέκτου μενούσης· «Θεὸν γὰρ οὐδεὶς ἑώρακε πώποτε», δηλαδὴ καθὼς ἔχει φύσεως, οἱ θεολόγοι φασί· δόξαν δὲ μᾶλλον αὐτὸ λεγόντων φυσικὴν τῆς ὑπερουσίου οὐσίας ἐξ ἐκείνης προϊοῦσαν ἀδιαιρέτως καὶ ἐπιφαινομένην διὰ φιλανθρωπίαν Θεοῦ τοῖς κεκαθαρμένοις τὸν νοῦν, μεθ’ ἧς δόξης ὁ Κύριος ἡμῶν καὶ Θεὸς ἥξει κατὰ τὴν δευτέραν καὶ φρικτὴν αὐτοῦ παρουσίαν «κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς», ὡς οἱ θεολόγοι τῆς ἐκκλησίας φασίν, Αἰωνία ἡ μνήμη (γ΄)»[5].
Δηλαδή, «ὅλων αὐτῶν, πού πιστεύουν ὅτι τό φῶς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου εἶναι ἄκτιστο, σύμφωνα μέ ὅσα προηγουμένως εἰπώθηκαν, οἱ ὁποῖοι βεβαίως δέν λένε ὅτι αὐτό εἶναι ἡ ὑπερούσια οὐσία τοῦ Θεοῦ, καθώς ἐκείνη εἶναι ἀπολύτως (παντελῶς) ἀόρατη καί μένει ἀμέθεκτη˙ διότι, κανείς ποτέ δέν ἔχει δεῖ τόν Θεό, δηλαδή καθώς ἔχει κατά φύσιν, λένε οἱ θεολόγοι˙ δόξα (δηλαδή λάμψη) δέ μᾶλλον εἶναι φυσική τῆς ὑπερουσίας οὐσίας, πού προερχεται ἀπ’ αὐτην ἀδιαίρετα, καί μέ τήν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ φαίνεται καί βλέπεται ἀπό ὅσους ἔχουν καθάρει τόν νοῦ˙ μέ τήν ὁποία δόξα ὁ Κύριός μας καί Θεός θά ἔρθει κατά τήν Δευτέρα καί φρικτή παρουσία Του, γιά νά κρίνει τούς ζωντανούς καί τούς νεκρούς, καθώς λένε οἱ θεολόγοι τῆς Ἐκκλησίας, νά εἶναι αἰωνία τους ἡ μνήμη»[6].
Μακάρι, λοιπόν, κι ἐμεῖς, πού μελετᾶμε τά ἀνωτέρω ἄρθρα ἀπό τό «Συνοδικό ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας», νά ἀκολουθήσουμε τόν Κύριο καί τούς ἱερούς Του Μαθητές καί Ἀποστόλους. Καί, ἀφοῦ καταφρονήσουμε τά κάτω καί τά γήινα καί καθαρθοῦμε ἀπό τά πάθη καί τούς πονηρούς, αἰσχρούς καί βλασφήμους λογισμούς, νά ἀνεβοῦμε πάνω στήν Κορυφή τοῦ Ὄρους Θαβώρ. Καί, ἀφοῦ ἀνεβοῦμε, νά ἀξιωθοῦμε νά δοῦμε τήν δόξα τῆς Μεταμορφώσεύς Του, ὅπως οἱ θεῖοι Ἀπόστολοι καί οἱ Προφῆτες. Ἄς προσθέσουμε φῶς πάνω στό φῶς˙ στό λιγότερο ἄς προσθέσουμε περισσότερο˙ καί στό ἀμαυρότερο τρανότερο, ὥστε, ἀφοῦ γίνουμε φωτεινοί, νά ἑνωθοῦμε ὅσο τό δυνατόν μέ τό φῶς. Πράττοντας δέ ἔτσι, θά ἀξιωθοῦμε, ὄχι μόνο νά δοῦμε τό Πρόσωπο τοῦ Κυρίου, πού λάμπει πολύ παραπάνω καί ἀπ’ τόν ἥλιο, καί τό φῶς, πού ἐξαστράπτει ἀπό τά ροῦχα Του, ἀλλά καί νά εἰσέλθουμε, μαζί μέ τόν φωτόμορφο καί ἡλιοστάλακτο Ἰησοῦ, τούς μαθητές Του καί τούς Προφῆτες, μέσα στήν φωτεινή νεφέλη, καί ν’ ἀκούσουμε τήν βροντώσα φωνή τοῦ Πατρός, καί ὅλοι διόλου νά γίνουμε ἔνθεοι, ἀφοῦ θά ἔχουμε ἀλλοιωθεῖ κατά τίς αἰσθήσεις καί θά πολιτευόμαστε χωρίς τό σαρκικό καί κοσμικό φρόνημα. Πάν’ ἀπ’ ὅλα, ὅμως, θ’ ἀξιωθοῦμε νά ὑμνήσουμε τήν ἐν τῷ Θαβώρ φανεῖσα Ὁμοούσια καί Ζωοποιό καί Βασιλικότατη Τριάδα, τόν Πατέρα, τόν Υἱό καί τό Ἅγιον Πνεῦμα, στήν ὁποία πρέπει κάθε δόξα, τιμή καί προσκύνηση στούς αἰῶνες τῶν αἰώνων. Ἀμήν[7].
[1] «Συνοδικόν τῆς Ζ΄ Ἁγίας καί Οἰκουμενικῆς Συνόδου», ἐν βιβλίῳ «Τριώδιον», ἐκδ. Φῶς ΧΕΕΝ, Ἀθῆναι 2010, σσ. 618-635.
[2] Ὅ. π., σσ. 628-629.
[3] Ὅ. π., σ. 631.
[4] Ὅ. π., σ. 632.
[5] Ὅ. π.
[6] ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΚΟΚΚΟΡΗΣ, Ὀρθοδοξία˙ στῦλος καί ἑδραίωμα τῆς Ἀληθείας. Συνοδικό τῆς Ζ΄ Οἰκουμενικῆς Συνόδου˙ ἑρμηνεία, ἐκδ. Γραφικές Τέχνες Σανιδᾶς, Ἀθῆναι 2016, σσ. 211-212, 226-227, 233-235.
[7] ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Ἑορτοδρόμιον, ἤτοι ἑρμηνεία εἰς τούς ἀσματικούς κανόνας τῶν Δεσποτικῶν καί Θεομητορικῶν ἑορτῶν, τ. Γ΄, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσ/κη 1987, σσ. 277-278.
https://sotiriosnavs.com/wp-content/uploads/2020/05/IMG_20200508_130841-rotated.jpg2022-08-05 13:17:43%cf%84%ce%bf-%cf%86%cf%89%cf%83-%cf%84%ce%b7%cf%83-%ce%bc%ce%b5%cf%84%ce%b1%ce%bc%ce%bf%cf%81%cf%86%cf%89%cf%83%ce%b5%cf%89%cf%83-%cf%83%cf%85%ce%bc%cf%86%cf%89%ce%bd%ce%b1-%ce%bc%ce%b5-%cf%84%ce%bf