Πρωτοπρεσβ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος
01-01-2023
Μιά οἰκονομία, πού στέλνει τούς ἀποτειχισμένους πιστούς ξανά πίσω σ’ αὐτούς, ἀπό τούς ὁποίους ἀποτειχίστηκαν, καταντᾶ μία κακή, βέβηλη, κακόδοξη οἰκονομία καί παραοικονομία, καταστρέφει τήν ἀποτείχιση, γκρεμίζει τό τεῖχος προστασίας ἀπό τήν αἵρεση, τήν πλάνη καί τό σχίσμα, ἐμφανίζει τό φαινόμενο τοῦ ἐσαεί «οἰκονομισμοῦ» καί τῶν «οἰκονομιστῶν» καί φυσικά δέν ὀδηγεῖ στήν σωτηρία.
Εἶναι ἀναρίθμητα τά ἀνά τούς αἰῶνες παραδείγματα ἀπομακρύνσεως τοῦ εὐσεβοῦς καί ὀρθοδόξου λαοῦ ἀπό τούς ναούς, ὅταν αὐτοί κατέχονταν ἀπό αἱρετικούς ἤ αἱρετίζοντες κληρικούς, ὅπως μᾶς τά περιγράφουν οἱ ἅγιοι Πατέρες. Οὐδέποτε κανείς ἅγιος δέν συνέστησε στούς πιστούς νά γυρίσουν πάλι πίσω στούς ναούς, ἀπ’ ὅπου ἀπομακρύνθηκαν, ὅσο αὐτοί ἦταν στά χέρια αἱρετικῶν και αἱρετιζόντων. Ἀντιθέτως, οἱ ἅγιοι συνιστοῦσαν τήν ἀπομάκρυνση καί ὑποστήριζαν τούς πιστούς στήν στάση τους αὐτή. Θά περιορίσουμε τήν ἀναφορά μας μόνο στά ὅσα λέγει περί τοῦ θέματος ὁ ἐν ἁγίοις πατήρ ἡμῶν Βασίλειος Ἀρχιεπίσκοπος Καισαρείας τῆς Καππαδοκίας ὁ Μέγας καί οὐρανοφάντωρ (330-379).
Στήν ἐποχή τοῦ Μ. Βασιλείου, οἱ αἱρετικοί Ἀρειανοί κατεῖχαν τούς ναούς καί οἱ Ὀρθόδοξοι συνάζονταν στίς ἐρημιές, γιά νά μήν ἐπικοινωνήσουν ἐκκλησιαστικά μέ τούς αἱρετικούς. Ὁ ἅγιος περιγράφει τήν κατάσταση τῆς Ἐκκλησίας τήν περίοδο ἐκείνη στήν 242η ἐπιστολή του πρός τούς Δυτικούς Ἐπισκόπους ὡς ἑξῆς : «Οἱ λαοί, τούς τῶν προσευχῶν καταλιπόντες οἴκους, ἐν ταῖς ἐρήμοις συνάγονται· θέαμα ἐλεεινόν, γυναῖκες καί παιδία καί γέροντες καί οἱ ἄλλως ἀσθενεῖς ἐν ὄμβροις λαβροτάτοις καί νιφετοῖς καί ἀνέμοις καί παγετῷ τοῦ χειμῶνος, ὁμοίως δέ καί ἐν θέρει ὑπό τήν φλόγα τήν τοῦ ἡλίου, ἐν τῷ ὑπαίθρῳ ταλαιπωροῦντες. Καί ταῦτα πάσχουσι διά τό τῆς πονηρᾶς ζύμης Ἀρείου γενέσθαι μή καταδέχεσθαι»[1]. Δηλ. «Οἱ πληθυσμοί, ἀφοῦ ἐγκατέλειψαν τους οἴκους τῶν προσευχῶν, συναθροίζονται στίς ἐρήμους˙ θέαμα ἐλεεινό, γυναῖκες καί παιδιά καί γέροντες καί οἱ καθ’ οἱονδήποτε τρόπο ἀσθενεῖς, ἀπό σφοδρές καταιγίδες καί χιονοθύελλες καί ἀνέμους καί παγερό χειμῶνα, ὁμοίως δέ καί τοό καλοκαίρι ἀπό τήν φλόγα τοῦ ἡλίου, νά ταλαιπωροῦνται στό ὕπαιθρο. Καί πάσχουν ὅλ’ αὐτά, γιατί δέν δέχτηκαν νά ἐνωθοῦν μέ τήν πονηρή ζύμη τοῦ Ἀρείου».
Ἐπίσης, στήν 90η ἐπιστολή του πρός τούς ἁγιωτάτους ἀδελφούς καί ἐπισκόπους στήν Δύση ὁ ἅγιος ἀναφέρει : «Ποιμένες ἀπελαύνονται, ἀντεισάγονται δέ λύκοι βαρεῖς διασπῶντες τό ποίμνιον τοῦ Χριστοῦ. Οἶκοι εὐκτήριοι ἔρημοι τῶν ἐκκλησιαζόντων, αἱ ἐρημίαι πλήρεις τῶν ὀδυρομένων»[2]. Δηλ. «Οἱ ποιμένες ἐξορίζονται, εἰσάγονται δέ ἀντί αὐτῶν λύκοι βαρεῖς, κατασπῶντας τό ποίμνιο τοῦ Χριστοῦ. Οἱ εὐκτήριοι οἴκοι εἶναι ἐρημωμένοι ἀπό ἐκκλησιαζομένους, οἱ ἐρημιές εἶναι γεμάτες ἀπό ὀδυρομένους».
Παράλληλα, στήν 92η ἐπιστολή του πρός Ἰταλούς καί Γάλλους Ἐπισκόπους ὁ ἄγιος ἀναφέρει : «Φεύγουσι τούς εὐκτηρίους οἴκους οἱ ὑγιαίνοντες τῶν λαῶν ὡς ἀσεβείας διδασκαλεῖα, κατά δέ τάς ἐρημίας πρός τόν ἐν τοῖς οὐρανοῖς Δεσπότην μετά στεναγμῶν καί δακρύων τάς χεῖρας αἴρουσιν. Ἔφθασε δέ πάντως καί μέχρις ὑμῶν τά γινόμενα ἐν ταῖς πλείσταις τῶν πόλεων, ὅτι οἱ λαοί σύν γυναιξί καί παισί καί αὐτοῖς τοῖς πρεσβύταις πρό τῶν τειχῶν ἐκχυθέντες ἐν τῷ ὑπαίθρῳ τελοῦσι τάς προσευχάς, φέροντες πάσας τάς ἐκ τοῦ ἀέρος κακοπαθείας σύν πολλῇ τῇ μακροθυμίᾳ, τήν παρά τοῦ Κυρίου ἀντίληψιν ἀναμένοντες…»[3]. Δηλ. «Ἀποφεῦγουν τούς εὐκτήριους οἴκους τά πλήθη, πού ἔχουν ὑγιές φρόνημα, ὡς διδασκαλεῖα ἀσεβείας, ὑψώνουν δέ τά χέρια πρός τόν οὐράνιο Δεσπότη στίς ἐρημιές μέ σταναγμούς καί δάκρυα. Ἔφθασαν δέ τά συμβαίνοντα στίς περισσότερες τῶν πόλεων ἕως κι ἐσᾶς, τό ὅτι δηλαδή οἱ λαοί μαζί μέ τίς γυναῖκες καί τά παιδιά, ἀκόμη καί τούς γέροντες, ἔχουν ξεχυθεῖ ἔξω ἀπό τά τείχη καί τελοῦν τίς προσευχές στήν ὕπαιθρο, ὑποφέροντας μέ μακροθυμία ὅλες τίς κακοπάθειες ἀπό τήν κακοκαιρία καί ἀναμένοντας τήν βοήθεια ἀπό τόν Κύριο».
Τέλος, στήν 238η ἐπιστολή πρός τούς πρεσβυτέρους τῆς Νικοπόλεως γράφει : «Εἰ δέ ἀνιᾷ ὑμᾶς ὅτι τῶν τοίχων ἐξεβλήθητε, ἀλλ’ ἐν σκέπῃ τοῦ Θεοῦ τοῦ οὐρανοῦ αὐλισθήσεσθε καί ὁ ἄγγελος ὁ τῆς Ἐκκλησίας ἔφορος συναπῆλθεν ὑμῖν. Ὥστε κενοῖς τοῖς οἴκοις ἐγκατακλίνονται καθ’ ἑκάστην ἡμέραν, ἐκ τῆς διασπορᾶς τοῦ λαοῦ βαρύ ἑαυτοῖς τό κρῖμα κατασκευάζοντες. Εἰ δέ τις καί κόπος ἐστίν ἐν τῷ πράγματι, πέπεισμαι τῷ Κυρίῳ μή εἰς κενόν ὑμῖν ἀποβήσεσθαι τοῦτο. Ὥστε ὅσῳ ἄν ἐν πλείοσι πειρατηρίοις γένησθε, τοσούτῳ πολυτελέστερον τόν παρά τοῦ δικαίου κριτοῦ μισθόν ἀναμένετε. Μήτε οὖν δυσφορεῖτε τοῖς παροῦσι μήτε ἀποκάμνετε τῇ ἐλπίδι»[4]. Δηλ. «Ἄν δέ, σᾶς στενοχωρεῖ ὅτι ἐκδιωχθήκατε ἀπό τούς τοίχους (ναούς), ἀλλά θά κατασκηνώσετε μέσα στήν σκέπη τοῦ Θεοῦ τοῦ οὐρανοῦ, καί μαζί σας ἦλθε ὁ ἄγγελος ἐπόπτης τῆς Ἐκκλησίας. Γι’ αὐτό αὐτοί καθημερινῶς κάθονται σέ ἄδειους ναούς καί παρασκευάζουν βαρύ κρίμα γιά τούς ἑαυτούς τους ἀπό τόν διασκορπισμό τοῦ λαοῦ. Ἐάν δέ ἡ περιπέτεια προκαλεῖ καί κάποιον κόπο, ἔχω πεποίθηση στόν Κύριο ὅτι αὐτό δέν θ’ ἀποβεῖ ἀνωφελές γιά σᾶς. Ὥστε, σέ ὅσους περισσότερους πειρασμούς ὑποβάλλεστε, τόσο πολυτερέστερο μισθό ἀναμένετε ἀπό τόν δίκαιο Κριτή. Οὔτε νά δυσφορεῖτε, λοιπόν, γιά τά παρόντα, οὔτε νά ἀπελπίζεστε».
Τό σημαντικό στήν παροῦσα ἀναφορά τοῦ ἁγίου εἶναι ὅτι, ἐνῶ οἱ αἱρετικοί ἔφυγαν ἀπό τήν Ὀρθοδοξία διά τῆς αἱρέσεως, παρέμειναν στούς ναούς, καί μάλιστα μέ τήν βοήθεια τῆς πολιτικῆς ἐξουσίας τοποθέτησαν αἱρετικούς Ἐπισκόπους. Τότε οἱ Ὀρθόδοξοι ἀποχώρησαν ἀπό τούς ναούς καί συνάζονταν στά τά δάση καί τά βουνά. Ὁ ἄγγελος δέ τῆς Ἐκκλησίας ἔφυγε καί αὐτός ἀπό τούς ναούς, πού κατέχονταν ἀπό τούς αἱρετικούς, καί ἦλθε στήν ἔρημο, ἐκεῖ δηλαδή ὅπου συγκεντρώνονταν οἱ Ὀρθόδοξοι.
[1] Μ. ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ, Ἅπαντα τά ἔργα 2, Ἐπιστολαί Β΄, «Ἐπιστολή 242 τοῖς Δυτικοῖς» 2, ΕΠΕ 2, Πατερικαί ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», Θεσ/κη 1972, σσ. 28-29.
[2] Τοῦ ἰδίου, «Ἐπιστολή 90 τοῖς ἁγιωτάτοις ἀδελφοῖς καί ἐπισκόποις τοῖς ἐν τῇ Δύσει» 2, ἔνθ’ ἀνωτ. σσ. 20-21.
[3] Τοῦ ἰδίου, Ἅπαντα τά ἔργα 3, Ἐπιστολαί Γ΄, «Ἐπιστολή 92 πρός Ἰταλούς καί Γάλλους Ἐπισκόπους» 2, ΕΠΕ 3, Πατερικαί ἐκδόσεις «Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς», Θεσ/κη, σσ. 88-89.
[4] Τοῦ ἰδίου, «Ἐπιστολή 238 τοῖς Νικοπολίταις Πρεσβυτέροις» , ἔνθ’ ἀνωτ., σσ. 220-221.
https://sotiriosnavs.com/wp-content/uploads/2020/05/IMG_20200508_130831-rotated.jpg2023-07-12 17:26:09%ce%bc%ce%b5%ce%b3%ce%b1%cf%83-%ce%b2%ce%b1%cf%83%ce%b9%ce%bb%ce%b5%ce%b9%ce%bf%cf%83-%ce%bf%ce%b9-%ce%bd%ce%b1%ce%bf%ce%b9-%ce%b1%cf%83%ce%b5%ce%b2%ce%b5%ce%b9%ce%b1%cf%83-%ce%b4%ce%b9%ce%b4