ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΕΓΚΩΜΙΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

Πρωτοπρεσβ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος

17-04-2013

Μετά ἀπό μικρή ἔρευνα καί σύγκριση δύο λειτουργικῶν βιβλίων, πού χρησιμοποιοῦνται στήν λατρεία τῆς Ἐκκλησίας μας, τοῦ κατανυκτικοῦ «Τριωδίου» καί τῆς «Ἁγίας καί Μεγάλης Ἑβδομάδος», ἔκδοση Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 1978, καί συγκεκριμένα ὅσον ἀφορᾶ τήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου τοῦ Ἁγίου καί Μεγάλου Σαββάτου, πού ψάλλεται τό ἑσπέρας τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Παρασκευῆς, ὅπου ἐμπεριέχονται τά Ἐγκώμια τοῦ Ἐπιταφίου, μετ’ ἐκπλήξεως, ἀπορίας καί βαθυτάτης λύπης διαπιστώσαμε ὅτι στήν ἔκδοση τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας ἔχουν παραληφθεῖ πλεῖστα ὅσα ἐγκώμια, τά ὁποία ὑπερβαίνουν τό ἥμισυ τοῦ συνολικοῦ ἀριθμοῦ τους. Τό σύνολο τῶν Ἐγκωμίων ἀνέρχεται, σύμφωνα μέ τό Τριώδιο, στά 185, ἀπό τά ὁποία ἡ ἔκδοση τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας παραλείπει τά 102, παραθέτει μόνο τά 84, ἐνῶ ἔχει προσθέσει ἕτερα 21, τά ὁποία δέν ὑπάρχουν στό Τριώδιο.

      Βέβαια, ἡ ἔκδοση τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας σέ ὑποσημείωση στήν σελίδα 338 ἀναφέρει : «Παραθέτομεν ἐνταῦθα τά ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ἐγκριθέντα μεγαλυνάρια (ἐγκώμια), 33 ἑκάστης τῶν τριῶν στάσεων ἐκτός τοῦ Δόξα, Καί νῦν, ὡς ταῦτα ἐταξινομήθησαν καί διωρθώθησαν ὑπό τῶν ἀειμνήστων : Μητροπολίτου Κίτρους κυροῦ Κωνσταντίνου καί Ἐμμ. Φαρλέκα, πρωτονοταρίου τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν».

      Ἐμεῖς ρωτᾶμε ἐμπόνως˙ διατί αὐτή ἡ παράληψη τῶν Ἐγκωμίων τοῦ Ἐπιταφίου; Ποιόν σκοπό ἐξυπηρετεῖ; Θεωροῦμε ὅτι ἡ δικαιολογία περί συντομεύσεως τῆς ἀκολουθίας, λόγῳ κούρασης κληρικῶν καί λαϊκῶν, εἶναι μᾶλλον φρούδα καί δέν εὐσταθεῖ, διότι οἱ πιστοί περιμένουν μέ πολύ λαχτάρα καί ὑπομονή, παρά τήν ὅποια κούρασή τους, νά ἀκούσουν καί νά ψάλλουν κι αὐτοί τά Ἐγκώμια.

      Νομίζουμε ὅτι ἡ αἰτία θά πρέπει νά ἀναζητηθεῖ βαθύτερα. Ἄν προσέξει κανείς καλύτερα, θά διαπιστώσει ὅτι ἔχουν παραληφθεῖ σχεδόν ὅλα τά Ἐγκώμια, πού ἀναφέρονται μέ πολύ αὐστηρά λόγια καί ἐκφράσεις στόν Ἑβραϊσμό καί τόν Ἰουδαϊσμό, τούς Ἑβραίους καί τούς Ἰουδαίους, τόν παλαιό Ἰσραήλ καί τόν Ἰούδα, οἱ ὁποῖοι σταύρωσαν τόν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό.

      Μήπως κι ἐδῶ ἔβαλε τό «χεράκι» του καί τήν διορθωτική πέννα του ἡ παναίρεση τοῦ διαθρησκειακοῦ Οἰκουμενισμοῦ, ἡ ὁποία ἐπιτάσσει νά ξεχαστοῦν μέν καί νά παραληφθοῦν ὅλα ἐκεῖνα, πού διαφοροποιοῦν, χωρίζουν καί διακρίνουν τίς θρησκεῖες, νά παραμείνουν δέ μόνον αὐτά, πού δέν ἐνοχλοῦν τούς ἄλλους, μόνον αὐτά, πού μᾶς «ἑνώνουν», γιά νά ἐμπεδωθεῖ καλύτερα τό διαβολικό ψεῦδος ὅτι ὅλες οἱ θρησκεῖες στόν ἴδιο «Θεό» πιστεύουν, ἁπλῶς ἡ καθεμία εἶναι διαφορετικός τρόπος προσέγγισης τοῦ ἰδίου «Θεοῦ»; Θεωροῦμε, λοιπόν, ὅτι στήν προκειμένη περίπτωση ἔχει ἐφαρμοσθεῖ ἡ λεγομένη «κάθαρση» – διόρθωση τῶν λειτουργικῶν μας κειμένων μέ τήν ἀρνητική ἔννοια καί οὐσιαστικά ὀφείλουμε νά μιλᾶμε γιά λειτουργικό νεοβαρλααμισμό. Ἐπίσης, μέ τόν τρόπο αὐτό ἐνισχύεται ἡ προσπάθεια ἐκ μέρους τῆς αἱρέσεως τοῦ Παπισμοῦ γιά τήν δῆθεν ἀποκατάσταση τοῦ ὀνόματος τοῦ φιλαργύρου καί προδότου Ἰούδα. Τέλος, ὅλη αὐτή ἡ πράξη δέν φανερώνει μία ἀχαριστία καί ἀσέβεια πρός τούς Ἁγίους Πατέρες, πού συνέγραψαν τό Τριώδιο, τόν μεγάλο ποιητή, τόν Ὅσιο Κοσμᾶ Ἐπίσκοπο Μαϊουμᾶ τόν Ἁγιοπολίτη, τούς Ὁσίους Θεόδωρο καί Ἰωσήφ τούς Στουδίτες καί τόν Ἐπίσκοπο Ἰδροῦντος Μάρκο; Ἀπό πότε κάποιοι, συμπεριφερόμενοι μεταπατερικῶς, ἔγιναν ἀνώτεροι ἀπό τούς Ἁγίους Πατέρες, ὥστε νά τούς διορθώνουν κιόλας;

      Παραθέτουμε κατωτέρω τά παραλειφθέντα καί προστεθέντα ἐγκώμια ἀπό τήν ἔκδοση τῆς Ἀποστολικῆς Διακονίας.

      Ἀπό τήν Α΄ Στάση τῶν Ἐγκωμίων, πού περιλαμβάνει 75 ἐγκώμια, σύμφωνα μέ τό Τριώδιο, ἔχουν παραληφθεῖ 51 καί ἔχουν προστεθεῖ 11.

      Τά παραληφθέντα 51 Ἐγκώμια εἶναι τά ἑξῆς :

• Ἰησοῦ Χριστέ μου, Βασιλεῦ τοῦ παντός, τί ζητῶν τοῖς ἐν τῷ Ἄδῃ ἐλήλυθας; ἤ τό γένος ἀπολῦσαι τῶν βροτῶν;
• Ἡ ζωή ἐν τάφῳ, κατετέθης Χριστέ, καί θανάτῳ σου τόν θάνατον ὥλεσας, καί ἐπήγασας τῷ κόσμῳ τήν ζωήν.
• Μετά τῶν κακούργων, ὡς κακοῦργος Χριστέ, ἐλογίσθης δικαιών ἡμᾶς ἅπαντας, κακουργίας τοῦ ἀρχαίου πτερνιστοῦ.
• Ἄδης πῶς ὑποίσει, Σῶτερ παρουσίαν τήν σήν, καί μή θᾶττον συνθλασθείη σκοτούμενος, ἀστραπῆς φωτός σου αἴγλη ἐκτυφλωθείς;
• Ἰησοῦ γλυκύ μοι, καί σωτήριον φῶς, τάφῳ πῶς ἐν σκοτεινῷ κατακέκρυψαι; ὧ ἀφάτου, καί ἀρρήτου ἀνοχῆς!
• Ἀπορεῖ καί φύσις, νοερά καί πληθύς, ἡ ἀσώματος Χριστέ τό μυστήριον, τῆς ἀφράστου καί ἀρρήτου σου ταφῆς.
• Ὧ θαυμάτων ξένων! ὧ πραγμάτων καινῶν! ὁ πνοῆς μοι χορηγός ἄπνους φέρεται, κηδευόμενος χερσί τοῦ Ἰωσήφ.
• Ἀληθής καί πόλου, καί τῆς γῆς Βασιλεύς, εἰ καί τάφῳ σμικροτάτῳ συγκέκλεισαι, ἐπεγνώσθης πάσῃ κτίσει Ἰησοῦ.
• Σοῦ τεθέντος τάφῳ, πλαστουργέτα Χριστέ, τά τοῦ Ἅδου ἐσαλεύθη θεμέλια, καί μνημεῖα ἡνεώχθῃ τῶν βροτῶν.
• Ὁ τήν γῆν κατέχων, τῇ δρακί νεκρωθείς, σαρκικῶς ὑπό τῆς γῆς νῦν συνέχεται, τούς νεκρούς λυτρών τῆς Ἅδου συνοχῆς.
• Ἐκ φθορᾶς ἀνέβης, ἡ ζωή μου Σωτήρ, σοῦ θανόντος καί νεκροῖς προσφοιτήσαντος, καί συνθλάσαντος τοῦ Ἅδου τούς μοχλούς.
• Ὡς φωτός λυχνία, νῦν ἡ σάρξ τοῦ Θεοῦ, ὑπό γῆν ὡς ὑπό μόδιον κρύπτεται, καί διώκει τήν ἐν Ἄδῃ σκοτασμόν.
• Νεκρωθείς βουλήσει, καί τεθείς ὑπό γῆν, ζωοβρύτα Ἰησοῦ μου ἐζώωσας, νεκρωθέντα παραβάσει μέ πικρά.
• Ἠλλοιοῦτο πᾶσα, κτίσις πάθει τῷ σῷ˙ πάντα γάρ σοι Λόγε συνέπασχον, συνοχέα δέ γινώσκοντα παντός.
• Τῆς ζωῆς τήν πέτραν, ἐν κοιλίᾳ λαβών, Ἄδης ὁ παμφάγος ἐξήμεσεν, ἐξ αἰῶνος οὖς κατέπιε νεκρούς.
• Συγκλονεῖται φόβῳ, πᾶσα Λόγε ἡ γῆ, καί Φωσφόρος τάς ἀκτίνας ἀπέκρυψε, τοῦ μεγίστου γῆ κρυβέντος σου φωτός.
• Ὥσπερ σίτου κόκκος, ὑποδύς κόλπους γῆς, τόν πολύχουν ἀποδέδωκας ἄσταχυν, ἀναστήσας τούς βροτούς τούς ἐξ Ἀδάμ.
• Ὑπό γῆν ἐκρύβης, ὥσπερ ἥλιος νῦν, καί νυκτί τῇ τοῦ θανάτου κεκάλυψαι˙ ἀλλ’ ἀνάτειλον φαιδρότερον Σωτήρ.
• Ὡς ἠλίου δίσκον, ἡ σελήνη Σωτήρ, ἀποκρύπτει, κἄν σέ τάφος νῦν ἔκρυψεν, ἐκλιπόντα τοῦ θανάτου σαρκικῶς.
• Ἡ ζωή θανάτου, γευσαμένη Χριστός, ἐκ θανάτου τούς βροτούς ἠλευθέρωσε, καί τοῖς πᾶσι νῦν δωρεῖται τήν ζωήν.
• Νοεραί σέ τάξεις, ἡπλωμένον νεκρόν, καθορῶσαι δι’ ἡμᾶς ἐξεπλήττοντο, καλυπτόμεναι ταῖς πτέρυξι Σωτήρ.
• Καθελών σέ Λόγε, ἀπό ξύλου νεκρόν, ἐν μνημείῳ Ἰωσήφ νῦν κατέθετο˙ ἀλλ’ ἀνάστα σώζων πάντας ὡς Θεός.
• Τῶν Ἀγγέλων Σώτερ, χαρμονή πεφυκώς, νῦν καί λύπης τούτοις γέγονας αἴτιος, καθορώμενος σαρκί ἄπνους νεκρός.
• Ὑψωθείς ἐν ξύλῳ, καί τούς ζῶντας βροτούς, συνυψοῖς˙ ὑπό τήν γῆν δέ γενόμενος, τούς κειμένους δ’ὑπ’αὐτήν ἐξανιστάς.
• Ὥσπερ λέων Σώτερ, ἀφυπνώσας σαρκί, ὡς τίς σκύμνος ὁ νεκρός ἐξανίστασαι, ἀποθέμενος τό γῆρας τῆς σαρκός.
• Ἐν κρυπτῷ μέν πάλαι, θύεται ὁ ἀμνός˙ σύ δ’ὑπαίθριος τυθείς ἀνεξίκακε, πᾶσαν κτίσιν ἀπεκάθηρας Σωτήρ.
• Τίς ἐξείποι τρόπον, φρικτόν ὄντως καινόν; ὁ δεσπόζων γάρ τῆς κτίσεως σήμερον, πάθος δέχεται, καί θνήσκει δι’ἡμᾶς.
• Ὁ ζωῆς ταμίας, πῶς ὁρᾶται νεκρός; ἐκπληττόμενοι οἱ Ἄγγελοι ἔκραζον˙ πῶς δ’ἐν μνήματι συγκλείεται Θεός;
• Λογχονύκτου Σώτερ, ἐκ πλευρᾶς σου ζωήν, τῇ ζωῇ τῇ ἐκ ζωῆς ἐξωσάσῃ μέ, ἐπιστάζεις καί ζωοῖς με σύν αὐτῇ.
• Ἁπλωθείς ἐν ξύλῳ, συνηγάγω βροτούς˙ τήν πλευράν σου δέ νυγείς τήν ζωήρρητον, πᾶσιν ἄφεσιν πηγάζεις Ἰησοῦ.
• Ὁ εὐσχήμων Σώτερ, σχηματίζει φρικτῶς, καί κηδεύει ὡς νεκρόν εὐσχημόνως σε, καί θαμβεῖται σου τό σχῆμα τό φρικτόν.
• Κἄν νεκρός ὡράθης, ἀλλά ζῶν ὡς Θεός, ἐπανάγεις ἀπό γῆς πρός οὐράνια, τούς ἐκεῖθεν πεπτωκότας Ἰησοῦ.
• Κἄν νεκρός ὡράθης, ἀλλά ζῶν ὡς Θεός, νεκρωθέντας τούς βροτούς ἀνεζώωσας, τόν ἐμόν ἀπονεκρώσας νεκρωτήν.
• Ὧ χαρᾶς ἐκείνης! ὧ πολλῆς ἡδονῆς! ἧσπερ τούς ἐν Ἄδῃ πεπλήρωκας, ἐν πυθμέσι φῶς ἀστράψας ζοφεροῖς.
• Κατά σοῦ ρομφαία, ἐστιλβοῦτο Χριστέ, καί ρομφαία ἰσχυροῦ μέν ἀμβλύνεται, καί ρομφαία δέ τροποῦται τῆς Ἐδέμ.
• Ἡ Ἀμνάς τόν Ἄρνα, βλέπουσα ἐν σφαγῇ, ταῖς αἰκίσι βαλλομένη ἠλάλαζε, συγκινοῦσα καί τό ποίμνιον βοᾶν.
• Κἄν ἐνθάπτη τάφῳ, κἄν εἰς Ἅδου μολῆς, ἀλλά Σώτερ καί τούς τάφους ἐκένωσας, καί τόν Ἅδην ἀπεγύμνωσας Χριστέ.
• Ἑκουσίως Σώτερ, κατελθών ὑπό γῆν, νεκρωθέντας τούς βροτούς ἀνεζώωσας, καί ἀνήγαγες ἐν δόξῃ πατρικῇ.
• Τῆς Τριάδος ὁ εἷς, ἐν σαρκί δι’ ἡμᾶς, ἐπονείδιστον ὑπέμεινε θάνατον˙ φρίττει ἥλιος, καί τρέμει δέ ἡ γῆ.
• Ὡς πικράᾶς ἐκ κρήνης, τῆς Ἰούδα φυλῆς, οἱ ἀπόγονοι ἐν λάκκῳ κατέθεντο, τόν τροφέα μανναδότην Ἰησοῦν.
• Ὁ Κριτής ὡς κριτός, πρό Πιλάτου κριτοῦ, καί παρίστασο καί θάνατον ἄδικον, κατεκρίθη διά ξύλου σταυρικοῦ.
• Ἀλαζών Ἰσραήλ, μιαιφόνε λαέ, τί παθών τόν Βαραββάν ἠλευθέρωσας; Τόν Σωτήρα δέ παρέδωκας Σταυρῷ;
• Ὑπακούσας Λόγε, τῷ ἰδίῳ Πατρί, μέχρις Ἅδου τοῦ δεινοῦ καταβέβηκας, καί ἀνέστησας τό γένος τῶν βροτῶν.
• Φθονουργέ, φονουργέ, καί ἀλάστορ λαέ, κἄν σινδόνας καί αὐτό τό σουδάριον, αἰσχύνθητι, ἀναστάντος τοῦ Χριστοῦ.
• Δεῦρο δή μιαρέ, φονευτά μαθητά, καί τόν τρόπον τῆς κακίας σου δείξον μοι, δι’ ὅν γέγονας προδότης τοῦ Χριστοῦ.
• Ὡς φιλάνθρωπός τις, υὑποκρίνη μωρέ, καί τυφλέ πανωλεθρότατε ἄσπονδε, ὁ τό μύρον πεπρακώς διά τιμῆς.
• Οὐρανίου μύρου, ποίαν ἔσχες τιμήν; τοῦ τιμίου τί ἐδέξω ἀντάξιον; λύσσαν εὗρες καταρώτατε Σατάν.
• Εἰ φιλόπτωχος εἰ, καί τό μύρον λυπῆ, κενουμένου εἰς ψυχῆς ἰλαστήριον, πῶς χρυσῷ ἀπεμπολεῖς τόν Φωταυγή;
• Κἄν ὡς πέτρα Σῶτερ, ἡ ἀκρότομος σύ, κατεδέξω τήν τομήν, ἀλλ’ ἐπήγασας, ζῶν τό ρεῖθρον, ὡς πηγή ὧν τῆς ζωῆς.
• Ὡς ἐκ κρήνης μιᾶς, τόν διπλοῦν ποταμόν, τῆς πλευρᾶς σου προχεούσης ἀρδόμενοι, τήν ἀθάνατον καρπούμεθα ζωήν.
• Θέλων ὤφθης Λόγε, ἐν τῷ τάφῳ νεκρός, ἀλλά ζῆς, καί τούς βροτούς ὡς προείρηκας, ἀναστάσει σου Σωτήρ μου ἐγερείς.

      Τά προστεθέντα 11 Ἐγκώμια εἶναι τά ἑξῆς :

• Ἡ ζωή θανάτῳ, θαῦμα! πῶς ὁμιλεῖ; πῶς θανάτῳ καταργεῖται ὁ θάνατος; ἐκ θανόντος πῶς πηγάζει δέ ζωή;
• Ὁ κριτής εἰς κρίσιν, ἀπαχθείς ὡς κριτός, κατακρίσεως ἡμᾶς ἠλευθέρωσας, τούς θνητούς ἀθανασίας ἀξιῶν.
• Ὁ ζωώσας φίλον, Ἰησοῦ μου τόν σόν, τεταρταῖον ἄπνουν ὄντα τόν Λάζαρον, πῶς αὐτός τριημερεύεις ἐν νεκροῖς;
• Ὁ νεκρούς ἐγείρων, ἐν τοῖς Σάββασι πρίν, ἐν Σαββάτῳ πῶς αὐτός νῦν ἀθάνατε, σαββατίζεις ὡς νεκρός μετά νεκρῶν;
• Ἀπαθής ὧν φύσει, τῆς Τριάδος ὁ εἷς, τῇ βροτείᾳ παθητός φύσει γέγονας, ἀπαθείας ἀξιῶν τούς γηγενεῖς.
• Ὡς νεκρός ἐν τάφῳ, ὡς Θεός σύν Πατρί, καί ἐν Ἄδῃ ὡς Δεσπότης τῆς κτίσεως, τούς δεσμίους ἀπολύεις τῆς φθορᾶς.
• Οὐρανός σοι θρόνος, ὑποπόδιον γῆ, ὁ δέ τάφος οὗτος τί σοι κληθήσεται; Πάντως οἶκος ἀναστάσεως Χριστοῦ.
• Ἡ ρομφαία φεῦ μοι, τῆς πικρᾶς σου σφαγῆς, τήν καρδίαν μου διέρχεται ἄναρχε, ᾧ καινότατον μυστήριον, Υἱέ.
• Ἐρυθραῖς μέν θείων, σῶν αἱμάτων βαφαῖς, χθές ἡμῖν πταισμάτων ἔγραψας ἄφεσιν, ἐκ δέ τάφου νῦν βραβεύεις τήν ζωήν.
• Ὡς ἐμνήσθης Σῶτερ, τοῦ ληστοῦ ἐν Σταυρῷ, καί ἡμῶν τῶν σέ ὑμνούντων μνημόνευσον, ὁ δοῦς λύτρον σήν ψυχήν ἀντί πολλῶν.
• Τούς ἐν εὐσεβείᾳ, μεταστάντας πιστούς, ἐν σκηναῖς δικαίων Σῶτερ ἀνάπαυσον, βασιλείας σῆς αὐτούς καταξιών.

      Ἀπό τήν Β΄ Στάση τῶν Ἐγκωμίων, πού περιλαμβάνει 62 Ἐγκώμια, σύμφωνα μέ τό Τριώδιο, ἔχουν παραληφθεῖ 28 καί ἔχει προστεθεῖ 1.

      Τά παραληφθέντα 28 Ἐγκώμια εἶναι τά ἑξῆς :

• Ὕπνωσας Χριστέ, τόν φυσίζωον ὕπνον ἐν τάφῳ, καί βαρέως ὕπνου ἐξήγειρας, τοῦ τῆς ἁμαρτίας, τό τῶν ἀνθρώπων γένος.
• Ἔδυς ὑπό γῆν, ὁ τόν ἄνθρωπον χειρί σου πλάσας, ἵν’ ἐξαναστήσης τοῦ πτώματος, τῶν βροτῶν τά στίφη, πανσθενεστάτῳ κράτει.
• Θρῆνον ἱερόν, δεῦτε ἄσωμεν Χριστῷ θανόντι, ὡς αἱ Μυροφόροι γυναῖκες πρίν, ἴνα καί τό Χαῖρε ἀκουσώμεθα σύν αὐταῖς.
• Ἅδου μέν ταφείς, τά βασίλεια Χριστέ συντρίβεις, θάνατον θανάτῳ δέ θανατοῖς, καί φθορᾶς λυτροῦσαι τούς γηγενεῖς.
• Ρεῖθρα τῆς ζωῆς, ἡ προχέουσα Θεοῦ σοφία, τάφον ὑπεισδύσα ζωοποιεῖ, τούς ἐν τοῖς ἀδύτοις Ἅδου μυχοῖς.
• Ἵνα τήν βροτῶν, καινουργήσω συντριβεῖσαν φύσιν, πέπληγμαι θανάτῳ θέλων σαρκί. Μήτερ οὗν μή κόπτου τοῖς ὁδυρμοῖς.
• Ἔδυς ὑπό γῆν, ὁ φωσφόρος τῆς δικαιοσύνης, καί νεκρούς ὥσπερ ἐξ ὕπνου ἐξήγειρας, ἐκδιώξας ἅπαν, τό ἐν τῷ Ἄδῃ σκότος.
• Κόκκος διφυής, ὁ φυσίζωος ἐν γῆς λαγόσι, σπείρεται σύν δάκρυσι σήμερον, ἀλλ’ ἀναβλαστήσας, Κόσμον χαροποιήσει.
• Σπένδει σοι χοᾶς, ἡ τεκοῦσα σε Χριστέ, δακρύων, σαρκικῶς κατατεθέντι ἐν μνήματι, ἐκβοώσα˙ Τέκνον, ἀνάστα ὡς προέφης.
• Ἤλοις σέ Σταυρῷ, πεπαρμένον ἡ σή Μήτηρ Λόγε, βλέψασα τοῖς ἤλοις λύπης πικρᾶς, βέβληται καί βέλεσι τήν ψυχήν.
• Δύνεις ὑπό γῆν, Σῶτερ Ἥλιε δικαιοσύνης˙ ὅθεν ἡ τεκούσα Σελήνη σε, ταῖς λύπαις ἐκλείπει, σῆς θέας στερουμένη.
• Ἔφριξεν ὀρῶν, Σῶτερ, Ἄδης σέ τόν ζωοδότην, πλοῦτον τόν ἐκείνου σκυλεύοντα, καί τούς ἀπ’αἰώνας, νεκρούς ἐξανιστώντα.
• Ἔδυς Φωτουργέ, καί συνέδυ σοι τό φῶς ἠλίου˙ τρόμῳ δέ ἡ Κτίσις συνέχεται, πάντων σέ κηρύττουσα Ποιητήν.
• Λίθος λαξευτός, τόν ἀκρόγωνον καλύπτει λίθον˙ ἄνθρωπος θνητός δ’ὡς θνητόν Θεόν, κρύπτει νῦν τῷ τάφῳ˙ φρίξον ἡ γῆ!
• Σύ ὡς ὧν ζωῆς, χορηγός Λόγε τούς Ἰουδαίους, ἐν Σταυρῷ ταθείς οὐκ ἐνέκρωσας˙ ἀλλ’ ἀνέστησας καί τούτων τούς νεκρούς.
• Κάλλος Λόγε πρίν, οὐδέ εἶδος ἐν τῷ πάσχειν ἔσχες, ἀλλ’ ἐξαναστάς ὑπερέλαμψας, καλλωπίσας τούς βροτούς θείαις αὐγαῖς.
• Ἥλιος ὁμοῦ, καί σελήνη σκοτισθέντες Σῶτερ, δούλους εὐνοοῦντας εἰκόνιζον, οἱ μελαίνας ἀμφιέννυνται στολάς.
• Οἵδε σέ Θεόν, Ἑκατόνταρχος κἄν ἐνεκρώθης˙ πῶς σέ οὗν Θεέ μου ψαύσω χερσί; Φρίττω, ἀνεβόα ὁ Ἰωσήφ.
• Ὕπνωσεν Ἀδάμ, ἀλλά θάνατον πλευρᾶς ἐξάγει˙ σύ δέ νῦν ὑπνώσας Λόγε Θεοῦ, βρύεις ἐκ πλευρᾶς σου κόσμῳ ζωήν.
• Ἤρθης ἀπό γῆς, ἀλλ’ ἀνέβλυσας τῆς σωτηρίας, τόν οἶνον ζωήρρυτε ἄμπελε˙ Δοξάζω τό Πάθος καί τόν Σταυρόν.
• Πῶς οἱ νοεροί, Ταγματάρχαι σέ Σωτήρ ὁρῶντες, γυμνόν ἡμαγμένον κατάκριτον, ἔφερον τήν τόλμαν τῶν σταυρωτῶν;
• Ἀραβιανόν, σκολιώτατον γένος Ἑβραίων, ἔγνως τήν ἀνέγερσιν τοῦ ναοῦ˙ διά τί κατέκρινας τόν Χριστόν;
• Χλαίναν ἐμπαιγμοῦ, τόν Κοσμήτορα πάντων ἐνδύεις, ὅς τόν Οὐρανόν κατεστέρωσε, καί τήν γῆν ἐκόσμησε θαυμαστῶς.
• Οἷμοι ᾧ Υἱέ! ἡ Ἀπείρανδρος θρηνεῖ καί λέγει˙ ὅν ὡς Βασιλέα γάρ ἤλπιζον, κατάκριτον νῦν βλέπω ἐν Σταυρῷ.
• Κἄν τούς ἐκ νεκρῶν, ἐπαισχύνθητε ᾧ Ἰουδαῖοι, οὖς ὁ ζωοδότης ἀνέστησεν, ὅν ὑμεῖς ἐκτείνατε φθονερῶς.
• Ἔφριξεν ἰδών, τό ἀόρατον φῶς σέ Χριστέ μου, μνήματι κρυπτόμενον ἄπνουν τε, καί ἐσκότασεν ὁ ἥλιος τό φῶς.
• Μέγα καί φρικτόν, Σῶτερ θέαμα νῦν καθοράται! ὁ ζωῆς γάρ θέλων παραίτιος, θάνατον ὑπέστη, ζωῶσαι θέλων πάντας.
• Νύττη τήν πλευράν, καί ἡλοῦσαι Δέσποτα τάς χεῖρας, πληγήν ἐκ πλευρᾶς σου ἰώμενος, καί τήν ἀκρασίαν, χειρῶν τῶν Προπατόρων.
• Πρίν τόν ταῆς Ραχήλ, υἱόν ἔκλαυσεν ἅπας κατ’οἶκον˙ νῦν τόν τῆς Παρθένου ἐκόψατο, Μαθητῶν χορεία σύν τῇ Μητρί.
• Ράπισμα χειρῶν, Χριστῷ δέδωκαν ἐν σιαγόνι, τοῦ χειρί τόν ἄνθρωπον πλάσαντος, καί τάς μύλας θλάσαντος τοῦ θηρός.

      Τό προστεθέν 1 Ἐγκώμιο εἶναι τό ἑξῆς :

–     Εἶδε τόν σεισμόν, ἑκατόνταρχος καί τά σημεῖα, καί Υἱόν Θεοῦ σέ ἐκήρυττε, σταυρωθέντα καί θανόντα δι’ ἡμᾶς.

      Ἀπό τήν Γ΄ Στάση τῶν Ἐγκωμίων, πού περιλαμβάνει 48 Ἐγκώμια, σύμφωνα μέ τό Τριώδιο, ἔχουν παραληφθεῖ 22 καί ἔχουν προστεθεῖ 9.

      Τά παραληφθέντα 22 Ἐγκώμια εἶναι τά ἑξῆς :

• Μυροφόροι ἦλθον, μύρα σοι Χριστέ μου, κομίζουσαι προφρόνως.
• Ὡς νεκρόν τόν ζῶντα, σύν Μυροφόροις πάντες, μυρίσωμεν ἐμφρόνως.
• Ἰωσήφ τρισμάκαρ, κήδευσον τό σῶμα, Χριστοῦ τοῦ ζωοδότου.
• Κατά τόν Σολομώντα, βόθρος βαθύς τό στόμα, Ἑβραίων παρανόμων.
• Ἑβραίων παρανόμων, ἐν σκολιαῖς πορείαις, τρίβολοι καί παγίδες.
• Ζωοδότα Σῶτερ, δόξα σου τῷ κράτει, τόν Ἅδην καθελόντι.
• Ὕπτιον ὁρῶσα, ἡ Πάναγνός σέ Λόγε, μητροπρεπῶς ἐθρήνει.
• Θρῆνον συνεκίνει, ἡ πάναγνός σου Μήτηρ, σοῦ Λόγε νεκρωθέντος.
• Γύναια σύν μύροις, ἤκουσι μυρίσαι, Χριστόν τόν θείον μύρον.
• Θάνατον θανάτῳ, σύ θανατοῖς Θεέ μου, θείᾳ σου δυναστείᾳ.
• Πεπλάνηται ὁ πλάνος, ὁ πλανηθείς λυτροῦται, σοφίᾳ σῇ Θεέ μου.
• Πρός τόν πυθμένα Ἅδου, κατήχθη ὁ προδότης, διαφθορᾶς εἰς φρέαρ.
• Τρίβολοι καί παγίδες, ὁδοί τοῦ τρισαθλίου, παράφρονος Ἰούδα.
• Συναπολοῦνται πάντες, οἱ σταυρωταί σου Λόγε, Υἱέ Θεοῦ παντάναξ.
• Διαφθορᾶς εἰς φρέαρ, συναπολοῦνται πάντες, οἱ ἄνδρες τῶν αἱμάτων.
• Ἡ δάμαλις τόν μόσχον, ἐν Ξύλῳ κρεμασθέντα, ἡλάλαζεν ὁρῶσα.
• Σῶμα τό ζωηφόρον, ὁ Ἰωσήφ κηδεύει, μετά τοῦ Νικοδήμου.
• Ὄξος ἐποτίσθης, καί χολήν Οἰκτῖρμον, τήν πάλαι λύων γεῦσιν.
• Ὧ φρικτόν καί ξένον, θέαμα Θεοῦ Λόγε! πῶς γῆ σέ συγκαλύπτει;
• Φέρων πάλαι φεύγει, Σῶτερ Ἰωσήφ σέ, καί νῦν σέ ἄλλος θάπτει.
• Κλαίει καί θρηνεῖ σέ, ἡ πάναγνός σου Μήτηρ, Σωτήρ μου νεκρωθέντα.
• Φρίττουσιν οἱ νόες, τήν ξένην καί φρικτήν σου, Ταφήν τοῦ πάντων Κτίστου.

      Τά προστεθέντα 9 Ἐγκώμια εἶναι τά ἑξῆς :

• Πικράν χολήν καί ὄξος, οἰκτῖρμον ἐποτίσθης, πικρίας λύων γεῦσιν.
• Ὁρῶσα νεκρωθέντα, ἡ σέ τεκούσα Λόγε, μητροπρεπῶς ἐθρήνει.
• Ἀρώματα καί μύρα, μαθήτριαι γυναῖκες, προσφέρουσι τῷ τάφῳ.
• Τό χαίρετε δ’ ἐκεῖναι, ἀκούουσιν εὐθέως, εἰς ἀμοιβήν τῶν δώρων.
• Τά δάκρυα ὡς μύρα, τῇ σῇ ταφῇ προσφέρειν, ἀξίωσόν μέ Σῶτερ.
• Καί μνήσθητι Σωτήρ μου, ἡμῶν τῶν ἀνυμνούντων, τα τίμιά σου πάθη.
• Καί τῶν κεκοιμημένων, μνημόνευσον Σωτήρ μου, ἐν δόξῃ ὅταν ἔλθῃς.
• Ἱλέῳ ὄμματί Σου, ἐπίβλεψον τούς πάντας, ἐν κρίσει τῇ μελλούσῃ.
• Καί φρούρει τήν σήν ποίμνην, μετά τοῦ ποιμενάρχου, Χριστέ μου πανοικτίρμον.

      Ἐπίσης, στόν Ἑσπερινό τοῦ Πάσχα, πού τελεῖται τό πρωΐ τοῦ Ἁγίου καί Μεγάλου Σαββάτου, ἔχουν παραληφθεῖ τά 12 ἀπό τά 15 ἀναγνώσματα καί παρατίθενται μόνο 3.

      Τά παραληφθέντα ἀναγνώσματα εἶναι τά ἑξῆς :

• Τοῦ προφήτου Ἠσαΐου (ξ΄ 1-16).
• Τῆς Ἐξόδου (ιβ΄ 1-11).
• Τοῦ Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ (ε΄ 10-15).
• Τῆς Ἐξόδου (ιγ΄ 20 – ιε΄ 19).
• Τοῦ προφήτου Σοφονίου (γ΄ 8-15).
• Τῆς τρίτης τῶν Βασιλειῶν (ιζ΄ 8-24).
• Τοῦ προφήτου Ἠσαΐου (ξα΄ 10 – ξβ΄ 5).
• Τῆς Γενέσεως (κβ΄ 1-18).
• Τοῦ προφήτου Ἠσαΐου (ξα΄ 1-10).
• Τῆς τετάρτης τῶν Βασιλειῶν (δ΄ 8-37).
• Τοῦ προφήτου Ἠσαΐου (ξγ΄ 11 – ξδ΄ 5).
• Τοῦ προφήτου Ἱερεμίου (λη΄ 31-34).

      Τά παρατεθέντα ἀναγνώσματα εἶναι μόνο τά ἑξῆς 3 :

• Τῆς Γενέσεως (α΄ 1-13).
• Τοῦ προφήτου Ἰωνᾶ (α΄ – δ΄).
• Τοῦ προφήτου Δανιήλ (γ΄ 1-23 καί ὁ ὕμνος τῶν τριῶν παίδων).

      Τέλος, στήν Μεγάλη και Βασιλική Θ΄ Ὥρα τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Παρασκευῆς, στό τέλος παραλείπονται οἱ Μακαρισμοί καί τά Τυπικά.

      Ὅλα τά παραπάνω ἰσχύουν γιά τό βιβλίο τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἔκδοση Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 1978. Οἱ μεταγενέστερες ἐκδόσεις, ἡ πρώτη τό 1985 καί ἡ δεύτερη τό 1990, μέ τήν ἐπιμέλεια τῶν κειμένων ἀπό τόν Αἰδεσιμολογιώτατο Πρωτοπρεσβύτερο π. Κωνσταντῖνο Παπαγιάννη, εἶναι κατά πολύ διορθωμένες, ἀφοῦ περιέχουν ὅλα τά Ἐγκώμια τοῦ Ἐπιταφίου, ὅλα τά Ἀναγνώσματα τοῦ Ἑσπερινοῦ τοῦ Πάσχα, τούς Μακαρισμούς καί τά Τυπικά τῆς Θ΄ Ὥρας.

      Προσωπική μας τοποθέτηση καί πρόταση εἶναι νά ἀποφεύγεται ἡ χρήση τοῦ βιβλίου τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἔκδοση Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 1978. Το καλλύτερο καί εὐκταῖο εἶναι ἡ Ἁγία καί Μεγάλη Ἑβδομάδα νά ψάλλεται κατά τήν τάξη τοῦ Τριωδίου ἤ νά χρησιμοποιεῖται τό βιβλίο τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Ἑβδομάδος, ἔκδοση Ἀποστολικῆς Διακονίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, Ἀθήνα 1985, 1990, καί νά ψάλλονται ὅλα τά τροπάρια, χωρίς νά παραλείπεται τίποτα, σέ συνεπτυγμένο ρυθμό.