ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΕΝΔΟΞΟΙ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΚΑΡΕΩΤΕΣ ΜΟΝΑΧΟΙ, ΟΙ ΥΠΟ ΤΩΝ ΛΑΤΙΝΟΦΡΟΝΩΝ ΑΖΥΜΙΤΩΝ ΞΙΦΕΙ ΤΕΛΕΙΩΘΕΝΤΕΣ, ΚΑΙ Ο ΑΓΙΟΣ ΕΝΔΟΞΟΣ ΟΣΙΟΜΑΡΤΥΣ ΚΟΣΜΑΣ, Ο ΠΡΩΤΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ, ΑΓΧΟΝΗ ΑΠΑΙΩΡΗΘΕΙΣ

Πρωτοπρεσβ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος

ἐφημ. Ἱ. Ν. Παναγίας Μυρτιδιωτίσσης Νέου Φαλήρου Πειραιῶς

Ἐν Πειραιεῖ 05-12-2012

Ἡ Καθολική Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία στίς 5 Δεκεμβρίου, ἐκτός ἀπό τήν μνήμη τοῦ ὁσίου καί θεοφόρου πατρός ἡμῶν Σάββα τοῦ Ἡγιασμένου, ἑορτάζει καί τήν μνήμη τῶν ἁγίων ἐνδόξων ὁσιομαρτύρων Καρεωτῶν μοναχῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τῶν ὑπό τῶν λατινοφρόνων ἀζυμιτῶν ξίφει τελειωθέντων καί τοῦ ἁγίου ἐνδόξου ὁσιομάρτυρος Κοσμᾶ τοῦ Πρώτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἀγχόνῃ ἀπαιωρηθέντος. Σύμφωνα μέ τόν ἱερό Συναξαριστή[1] : «Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ οἱ ἅγιοι ὁσιομάρτυρες οἱ ἐν τοῖς κελλίοις τοῦ Ἄθω κατοικοῦντες, οἱ τούς Λατινόφρονας ἐλέγξαντες, τόν βασιλέα, φημί, Μιχαήλ, καί τόν Πατριάρχην Βέκκον, ὁ μέν πρῶτος ἀπηγχονίσθη, οἱ δέ λοιποί ξίφει ἐτελειώθησαν». Οἱ στίχοι τοῦ Συναξαρίου ἀναφέρουν : «Τῇ τῶν ὁσίων πληθύι γνώμη μία, ὑπέρ πατρώων δογμάτων τεθνηκέναι».

Ἄς δώσουμε, ὅμως, τόν λόγο στόν Πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη κυρό Γερβάσιο Ραπτόπουλο, νά μᾶς ἀφηγηθεῖ τά περί τῶν ὁσιομαρτύρων[2].

«Κατά τέλη τοῦ 13ου αἰῶνος τό Βατικανό στόν αἱματηρό πόλεμο ἐναντίον τῆς Ὀρθοδοξίας, ὅταν δόθηκε ἡ ἀφορμή, ἔβαλε στόχο καί τό Ἅγιον Ὄρος, τό Κάστρο αὐτό τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὄχι ὁ ἴδιος ὁ Πάπας προσωπικά, βέβαια. Ἄλλα μέ τον λατινόφρονα αὐτοκράτορα Μιχαήλ Η’ τόν Παλαιολόγο καί τόν λατινόφρο­να ἐπίσης Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως, τόν Ἰωάννη Βέκκο. Φρονοῦντες καί οἱ δύο ὅτι ὁ Πάπας θά ἀσκοῦσε τήν ἐπιρροή του στήν Δύση καί θά ἐρχόταν στρατός στήν ἀπειλούμενη πόλη τοῦ Κωνσταντίνου, σκέφθηκαν νά ὑπογράψουν ἕνω­ση μέ τήν λεγομένη «ἐκκλησία» τοῦ Πάπα.

Πῶς, ὅμως, νά πείσουν τόν Ὀρθόδοξο λαό γιά τήν προδοσία αὐτή; Μέ τήν πειθώ; Στάθηκε ἀδύνατον νά τό ἐπιτύχουν. Ἔτσι, χρησιμοποίησαν τήν βία. Τήν βία παντοῦ. Ἰδιαίτερα, ὅμως, στό Κά­στρο τῆς Ὀρθοδοξίας, στόν Ἄθωνα. Ἀλλά, καί ἐδῶ συνάντησαν ἄρνηση. Ἁγιορεῖτες Πατέρες προτίμησαν τόν θάνατο παρά τήν προδοσία τῆς Ὀρθοδοξίας καί, σέ τελική ἀνάλυση, τήν ὑποτα­γή τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ στόν αἱρεσιάρχη Πάπα τῆς Ρώμης. Αὐτό στήν Ἱερά Μονή τοῦ Ζωγράφου. Αὐτό στήν Ἱερά Μονή τοῦ Βατοπαιδίου. Αὐτό τό ἴδιο ἔγινε καί στίς Καρυές.

Ἀπόσπασμα Λατίνων καί λατινοφρόνων στρα­τιωτῶν, ἐκπροσώπων τοῦ Αὐτοκράτορα, διέταξε τήν σύναξη στίς Καρυές τῶν Μοναχῶν, πού δι­έμεναν στά γύρω ἀπό τίς Καρυές κελλιά. Σκο­πός τῆς συνάξεως ἦταν νά πεισθοῦν οἱ Ἁγιορεί­τες Μοναχοί, μέ ἐπικεφαλῆς τόν Πρῶτο, νά συγκατατεθοῦν στήν ἕνωση μέ τήν λεγομένη «ἐκκλησία» τοῦ Πάπα. Νά λατινοφρονήσουν καί νά δε­χθούν τά λατινικά δόγματα.

Στήν πρόταση, ὅμως, αὐτή τῆς προδοσίας ἀντέ­δρασαν ὅλοι. Καί ὁ Πρῶτος καί οἱ Μοναχοί. Μέ ἕνα λόγο καί μέ μιά ἀπόφαση, ἀποκρίθηκαν ὅτι εἶναι πρόθυμοι καί νά μαρτυρήσουν γιά τήν ὀρ­θόδοξη πίστη, τήν μόνη καί ἀληθινή πίστη. Μά­ταια οἱ λατινόφρονες τοῦ αὐτοκράτορα ἀπει­λούσαν τούς Μοναχούς μέ κολαστήρια καί μέ αὐτόν τόν θάνατο καί τόν Πρῶτο μέ ἀγχόνη.

Μέ παρρησία καί μέ τήν ἀπόφαση τοῦ μαρτυ­ρίου, ὁμιλοῦσαν κατά τῆς ἑνώσεως μέ τόν ἀντίχριστο Πάπα. Δέν μποροῦν, ἔλεγαν, νά συμβι­βασθούν τά ἀσυμβίβαστα πράγματα. Μπορεῖ νά συμβιβασθεῖ Χριστός καί Βελιάρ, Χριστός καί Διάβολος; «Τίς συμφώνησις Χριστῷ πρός Βελίαρ»[3]; Καμμιά κοινωνία δέν μπορεῖ νά ὑπάρχει μεταξύ τῆς Ἀνατολῆς καί τῆς Δύσεως. Ἀπό τήν Ἀνατολή προῆλθε ὁ φωτισμός. Καί ἀπό τήν Δύση προῆλθε τό σκότος.

Ὁ διάλογος κρίθηκε μάταιος ἀπό μέρους τῶν λατινοφρόνων. Οἱ Ἁγιορεῖτες Μοναχοί κι ἐδῶ στίς Καρυές ἀποδείχθηκαν ἀμετάπειστοι. Βρά­χοι ἀκλόνητοι. Γι’ αὐτό καί οἱ ἐχθροί τῆς Ὀρθοδοξίας ἄρχισαν τά βασανιστήρια. Ἀλλά, ὅσο βα­σανίζονταν οἱ Μοναχοί, τόσο καί πιό πολύ, μέ ὅλη τους τήν δύναμη, ὁμολογοῦσαν τήν ὀρθόδο­ξη πίστη. Γι’ αὐτό καί διατάχθηκε ὁ θάνατος. Θάνατος σκληρός. Ἡ ἀγχόνη καί ἡ σφαγή. Ἡ ἀγχόνη γιά τόν Πρῶτο τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ἡ σφαγή γιά τούς Μοναχούς. Κοκκίνισε τό ἱερό χῶμα τῶν Καρυῶν. Ἀλλά, τό αἷμα αὐτό ἀνέ­βηκε στόν οὐρανό, μπροστά στόν Θεό, μαζί μέ τίς ψυχές τῶν ὁσιομαρτύρων πατέρων, σάν θυ­μίαμα εὐωδιαστό. Ἦταν ἡ τελευταία λατρεία τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων, πού τήν τέλεσαν στά ἅγια χώματα τοῦ Ἁγίου Ὄρους μέ τό αἷμα τῆς καρδιᾶς τους. Ἀφοῦ προσέφεραν στόν Θεό τά πάντα, τελευταία προσέφεραν καί τό αἷμα τους.

Ἀλλά, ἄς δώσουμε τόν λόγο καί στόν λόγιο Καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους, Πανοσιολογιώτατο Ἀρχιμανδρίτη, Γέροντα Γεώργιο Καψάνη, γιά νά περιγράψει μέ τήν δική του γραφίδα τήν θυσία αὐτή τῶν Ἁγιο­ρειτῶν προμάχων τῆς Ὀρθοδοξίας[4].

«…Μεγάλος πόλεμος ἐγείρεται καί πάλι κατά τῶν ὀρθοδόξων καί τῆς Ὀρθοδοξίας. Πολ­λοί ἐνδίδουν, γίνονται λατινόφρονες. Οἱ ἐναπο­μείναντες ὀρθόδοξοι ἔχουν νά παλαίσουν πρός λατίνους καί λατινόφρονες. Στούς λατινόφρονες ἀνῆκαν Αὐτοκράτορες, Πατριάρχαι, Ἀρχιε­ρείς, πολιτικοί ἡγέται, μέ ἐξουσία καί δύναμι κοσμική. Ἀνθίστανται οἱ πιστοί ὀρθόδοξοι πα­ντοῦ καί ἐδῶ στό Ἅγιον Ὄρος.

Ἔρχεται μάλιστα ἐποχή, πού οἱ Λατινόφρονες ἐκβιάζουν τούς Ἁγιορείτας πατέρας νά προσκυνήσουν τόν Πάπα. Οἱ πλεῖστοι, ὅμως, προτιμοῦν τόν θάνατο, πού εἶναι ζωή, καί ὄχι τήν ζωή, πού εἶναι θάνατος.

Τελειώνονται μαρτυρικά πολλοί Ἁγιορεῖτες στίς Ἱερές Μονές Ἰβήρων, Βατοπεδίου, Ζωγρά­φου. Ἀλλά, καί ἐδῶ στίς Καρυές, κατά τόν ἱερό Νικόδημο, «εὑρίσκομεν καί ὁσιομάρτυρας, τόν Πρῶτον τοῦ Ἁγίου Ὄρους, καί τούς κύκλῳ κατοικοῦντας εἰς τά κελλία, οἵτινες, ἐπειδή ἤλεγξαν τούς λατινόφρονας, Μιχαήλ τόν Βασιλέα καί Βέκκον τόν Πατριάρχην, ὁ μέν πρῶτος ἐκρεμάσθη, οἱ δέ ἄλλοι ξίφει τήν κεφαλήν ἀπετμήθησαν».

Ἐδῶ τελειοῦται μαρτυρικῶς ὁ ὁμολογητής Πρῶτος τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἱερομάρτυς Κοσμᾶς, τοῦ ὁποίου τό σεβάσμιο, εὐωδιάζον καί χαριτόβρυτο μαρτυρικό λείψανο ἀνεκαλύφθη, μερίμνῃ τῆς Σεβαστῆς Ἱερᾶς Κοινότη­τος, στόν Νάρθηκα τοῦ πανσέπτου αὐτοῦ Ναοῦ[5].

Ἐδέχθη τόν μαρτυρικό θάνατο ὁ μακάριος ἀπό ἀγάπη πρός τόν Χρι­στό. Τό μαρτύριο εἶναι ὅ,τι ὑψηλότερο ἔχει νά προσφέρη ὁ ἄνθρωπος πρός τόν Θεό.

Μακάριε καί Σεπτέ Πρῶτε τοῦ Ἁγίου Ὄρους, Ἱερομάρτυς τοῦ Χριστοῦ Κοσμᾶ, πρῶ­τος στό ἱερό διακόνημα τοῦ Πρώτου τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος, πρῶτος καί στό μαρτύριο καί τήν ὁμολογία τοῦ Χριστοῦ.

Πρῶτος στήν ἔδρα τοῦ Πρωτάτου, πρῶτος καί στήν ἀγχόνη καί τόν θάνατο καί τόν τάφο.

Τό πολύαθλο καί μαρτυρικό του σῶμα ὡς πολύτιμο θησαυρό ἔκρυψε καί ἐφύλαξε ἡ Ἱερά αὐτή γῆ.

Τώρα, μέ θεία νεύσι, ὡς ἀστήρ ἑωθινός ἀνα­τέλλεις πάλι στό Ἁγιώνυμο αὐτό  Ὄρος καί στήν ἁπανταχοῦ Ἐκκλησία τοῦ Θεοῦ, γιά νά φωτίσης καί ὁδήγησης τίς ψυχές μας στήν ἀκλινή ὁμολογία τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ.

Σφραγίζονται σήμερα τά στόματα ὅσων ἠθέλησαν νά ἀμφισβητήσουν τήν ὁμολογία τῶν Ἁγιορειτῶν καί τήν μαρτυρική τους τελείωσι ἀπό τούς λατινόφρονες.

Χάρις στήν ἰδική του θυσία ἡμπορεῖ ἡ Ὀρθό­δοξος Ἐκκλησία καί τό Ἅγιον Ὄρος νά λέγουν πρός τόν σύγχρονο ἄνθρωπο «ἔρχου καί ἴδε»[6], τόν ἀληθινό Χριστό, τό πλήρωμα τῆς Ἀληθεί­ας Του καί τῆς Χάριτός Του, τόν ὅλο Χριστό, τήν Κεφαλή καί τό Σῶμα Του. Ἡ φωνή σου ὡς φωνή ὑδάτων πολλῶν ἀκούγεται σήμερα.

Ἀπό τόν τάφο σου ἕνας μυστικός ποταμός ἀναβλύζει, τοῦ ὁποίου τά ὀρμήματα εὐφραίνουν τήν Πόλι τοῦ Θεοῦ, τήν Ἁγία ἀνά τήν οἰκουμένην Ὀρθόδοξον Καθολικήν Ἐκκλησίαν.

Εὐλογημένη ἡ ἄσκησίς σου.

Εὐλογημένη ἡ ὁμολογία σου.

Εὐλογημένος ὁ μαρτυρικός σου θάνατος.

Εὐλογημένη ἡ ἐπί 700 χρόνια σπορά σου στήν Ἁγιορείτικη γῆ.

Εὐλογημένη καί ἡ φανέρωσίς Σου στούς δύ­σκολους γιά τόν κόσμο καί τήν Ἐκκλησία και­ρούς μας.

Τό Ἅγιον Ὄρος στό πρόσωπό σου καί στά πρόσωπα τῶν ἄλλων ἁγίων Ἁγιορειτῶν ὁσιομαρτύρων τῶν ἐλεγξάντων τούς λατινόφρονες δέν συνεβιβάσθη οὔτε συμβιβάζεται.

Ἡ ἀγχόνη σου ἐπιβάλλει καί σέ μᾶς νά ἀνα­νεώσουμε σήμερα τήν ὁμολογία τήν ἰδική σου καί τῶν λοιπῶν ὁσιομαρτύρων, ὄντες διάδοχοί σας καί συνεχισταί τῆς Παραδόσεώς σας.

Ὁμολογοῦμε, λοιπόν, ὅπως ἔγραψαν οἱ Ἀγιορεῖται πρός τόν λατινόφρονα Αὐτοκράτορα Μιχαήλ Η’ τόν Παλαιολόγο, λήγοντος τοῦ 13ου αἰῶνος, ὅτι «Πάσα ἡ τοῦ Χριστοῦ καί Θεοῦ ἡμῶν Ποίμνη ἕν σῶμα ἐστίν, ὑπό μιᾶς κεφαλῆς διοικούμενον, ὅς ἐστί Χριστός Ἰησοῦς».

Ὁμολογοῦμε, ἐπίσης, ὅτι οἱ Λατίνοι μή ἀφήσαντες «ἀπαράτρεπτα» καί «ἀμώμητα» τά κυριώτερα τῆς Πίστεως, «ἀποκόπτονται τοῦ πανταχόθεν ἴσου τε καλοῦ ὠραιομόρφου σώματος τοῦ Χριστοῦ».

Ἡ Μία, λοιπόν, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως εἶναι ἡ καθ’ἡμᾶς Ὀρθοδοξία, διότι μόνη αὕτη διατηρεῖ ἀναλλοίωτη τήν πίστι τῶν Ἀποστόλων…».

Ἀδελφοί,

Πάνω ἀπ’ ὅλα, καί ἀπό αὐτή τήν ζωή μας, προέχει ἡ ὀρθόδοξη πίστη, ὅπως μᾶς τήν παρέδωσαν οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι καί οἱ Πατέρες τῆς Ἁγίας μας Ἐκκλησίας. Πρῶτα ἡ πίστη καί ὕστερα ἡ ζωή. Ὕστερα ὅλα τά ἄλλα, πού μᾶς εἶναι βασικά, ἀπαραίτητα, στήν ζωή μας. Ὅ Χριστός ὑπογράμμισε ἰδιαίτερα τοῦτο. Εἶπε : «Πλήν ὁ υἱός τοῦ ἀνθρώπου ἐλθών, ἄρα εὐρήσει τήν πίστιν ἐπί τῆς γῆς»[7]; Θά ἔλθει ὁ Κύριος καί πάλι. Θά ἔλθει εἴτε μέ τόν θάνατο γιά τόν καθένα μας, εἴτε κατά τήν συντέλεια τοῦ κόσμου, εἴτε μέ θλίψεις καί συμφορές. Θά βρεῖ στόν καθένα μας τότε τήν πίστη τήν ὀρθό­δοξη; Τήν ζωντανή πίστη; Τήν ἀκλόνητη καί σταθερή πίστη; Γιατί, ἄς μήν ξεχνοῦμε ὅτι, ὅπως εἶπε ὁ Κύριος, «ἐγερθήσονται ψευδόχριστοι καί ψευδοπροφῆται καί δώσουσι σημεῖα μεγάλα καί τέρατα, ὥστε πλανῆσαι, εἰ δυνατόν, καί τούς ἐκλεκτούς»[8].

Ἕλληνες Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί!

Μείνετε σταθεροί, βράχοι ἀκλόνητοι στήν Ὀρθόδοξη πίστη. Τήν Ὀρθόδοξη πίστη καί τά μάτια σας! Τήν Ὀρθόδοξη πίστη καί τήν σωτηρία τῆς ψυχῆς σας»!

[1] ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ, Συναξαριστής τῶν δώδεκα μηνῶν τοῦ ἐνιαυτοῦ, τ. Β΄ (Νοέμβριος – Δεκέμβριος), ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη, Θεσσαλονίκη 2003, σ. 248.

[2] ΑΡΧΙΜ. ΓΕΡΒΑΣΙΟΣ ΡΑΠΤΟΠΟΥΛΟΣ, Παπισμός καί πρόμαχοι Ὀρθοδοξίας, σσ. 281-288.

[3] Β’ Κορ. 6, 15.

[4] Λόγος, πού ἐκφωνήθηκε τό 1982 στόν πάνσεπτο Ναό τοῦ Πρωτάτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, τήν Κυ­ριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, ἀπό τόν Καθηγούμενο τῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους Ἀρχιμ. Γεώργιο, κατ’ ἐντολήν τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος, μέ τήν εὐκαιρία τῆς ἀνακομιδῆς τοῦ ἱεροῦ Λειψάνου τοῦ νε­οφανοῦς Ἱερομάρτυρος Κοσμᾶ, Πρώτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους, πού ἀπαγχονίσθηκε ἀπό τούς λατινόφρονας.

[5] Οἱ ἀγῶνες τῶν μοναχῶν ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐκδ. Ἱ. Μ. Ὁσίου Γρηγορίου, Ἅγιον Ὄρος 2003, σ. 245. «Ἀφοῦ ὁ Μιχαήλ ἀνεχώρησε ἀπό ἐκεῖ (τήν μονή Ζωγράφου), ἔφθασε στήν κελλιώτικη Λαύρα τῶν Καρεῶν, στήν ὁποία εἶναι ἐγκατεστημένη καί ἡ ἔδρα τοῦ Πρώτου τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Ὁ δέ πρῶτος καί οἱ συνασκηταί του ἐναντιώθηκαν στόν βασιλέα μέ γενναιότητα, ἐλέγ­χοντάς τον, ὅπως καί οἱ προηγούμενοι Πατέρες. Ὁ βασιλεύς τότε ὠργίσθηκε καί διέταξε νά τούς σφάξουν ὅλους μέ τά ξίφη καί ἔτσι ἐτελειώθησαν οἱ ἅγιοι Ὁμολογηταί. Στήν συνέχεια, ὁ Μιχαήλ κατέκαυσε τήν ἐκκλησία τους καί λεηλάτησε τά κελλιά τῶν μοναχῶν». (Μ. ΓΕΔΕΩΝ,  Ὁ Ἄθως, σσ. 142-143). «Εἰς τόν ναόν τοῦ Πρωτάτου σώζονται δύο κενοτάφια, καί ἕτερον εἰς τήν μονήν τοῦ Ζωγράφου, ἀποδιδόμενα εἰς τούς τότε ὑπέρ τῆς Ὀρθοδοξίας σφαγιασθέντας» (Κ. ΒΛΑΧΟΣ, Ἡ χερσόνησος τοῦ Ἁγίου Ὄρους Ἄθω, σ. 54). Μερικοί ἰσχυρίζονταν ὅτι ἡ ἱστορία αὐτή δέν ἦταν ἀληθινή. Ὅμως, οἱ Ἀγιορεῖται Πατέρες, πού ἐπί ἑπτακόσια ἔτη ἄναβαν ἀκοίμητο κανδήλι στόν τάφο – καί ὄχι κενοτάφιο – τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ εἶχαν ἀπόλυτο δίκαιο. Τό ἔτος 1982 βρέθηκε μέ τήν πρωτοβουλία τῆς Ἱερᾶς Κοινότητος τοῦ Ἁγίου Ὄρους «τό σεβάσμιο, εὐωδιάζον καί χαριτόβρυτο μαρτυρικό λείψανο» (ΑΡΧΙΜ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΑΨΑΝΗΣ, Ὀρθοδοξία καί Οὑμανισμός – Ὀρθοδοξία καί Παπισμός, σ. 52) τοῦ Ἱερομάρτυρος Κοσμᾶ (+1282), ὁ ὁποῖος ἦταν ὁ Πρῶτος τοῦ Ἁγίου Ὄρους κατά τήν ἐπι­δρομή τῶν Λατινοφρόνων (Ι. ΚΟΙΝΟΤΗΣ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ, Ὁ ἅγιος Ἱερομάρτυς Κοσμᾶς, σ. 14).

[6] Ἰω. 1,  47.

[7] Λκ. 18, 8.

[8] Μτθ. 24, 24.