Η ΣΥΛΛΗΨΙΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΗΤΕΡΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ
Πρωτοπρεσβ. Ἄγγελος Ἀγγελακόπουλος
09-12-2022
Κάθε χρόνο στίς 9 Δεκεμβρίου ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τήν σύλληψη τῆς ἁγίας Ἄννης. Δηλαδή, τήν σύλληψη τῆς Παναγίας μας ἀπό τήν μητέρα της, τήν ἁγία Ἄννα. Ἡ ἁγία Ἄννα συνέλαβε τήν Παναγία μας, τήν Θεοτόκο.
Τό στεῖρο ζεῦγος, οἱ ἅγιοι Ἰωακείμ καί Ἄννα, πού εἶχε φθάσει πλέον σέ γεροντική ἡλικία καί περίμενε σ’ ὅλη του τήν ζωή ν’ ἀποκτήσει παιδί, δέχτηκε θαυματουργικά τήν ἐπίσκεψη τοῦ Ἀρχαγγέλου Γαβριήλ, ὁ ὁποῖος πληροφόρησε τήν προσευχομένη καί γερόντισσα ἁγία Ἄννα ὅτι ὁ Θεός εἰσήκουσε τίς προσευχές της καί ὑποσχέθηκε ὅτι θ’ ἀποκτήσει παιδί και ὅτι θά τήν γλυτώσει ἀπό τό ὄνειδος τῆς ἀτεκνίας καί ἀπαιδίας.
Στούς ὑμνους τοῦ Ἑσπερινοῦ καί τοῦ Ὄρθρου τῆς ἑορτῆς οἱ ἱεροί ὑμνογράφοι στρέφουν διαρκῶς τήν ποίηση καί δημιουργία τους γύρω ἀπό τό ὄνειδος, τήν ντροπή, πού αἰσθανόταν ἡ ἁγία Ἄννα, ἐπειδή δέν ἀξιώθηκε ἀπό τόν Θεό σ’ ὅλη της τήν ζωή ν’ἀποκτήσει παιδί.
Πρίν ἀπό τόν Χριστό, στήν Παλαιά Διαθήκη, ἦταν μεγάλη ντροπή καί ὄνειδος νά εἶναι ἡ γυναῖκα στεῖρα.
Ἠ ἁγία Ἐλισάβετ, ἡ μητέρα τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, ὅταν πληροφορήθηκε πώς θ’ ἀποκτήσει κι αὐτή παιδί, τόν Τίμιο Πρόδρομο, καί ἔγινε πλέον φανερό τό γεγονός, εἶπε : «Οὕτω μοι πεποίηκεν ὁ Κύριος ἐν ἡμέραις αἷς ἐπεῖδεν ἀφελεῖν τὸ ὄνειδός μου ἐν ἀνθρώποις»[1]. Δηλαδή, «ἔτσι μοῦ ἔχει κάνει τό καλό αὐτό ὁ Κυριος στίς ἠμέρες τῆς γεροντικῆς μου ἡλικίας, κατά τίς ὁποίες ἐπέβλεψε μέ καλωσύνη καί εὐδόκησε νά μοῦ ἀφαιρέσει τήν ντροπή τῆς ἀτεκνίας μου μεταξύ τῶν ανθρώπων». Ἔχω πλέον παιδί. Ἔχω τέκνο. Δέν εἶμαι ντροπιασμένη στά μάτια τοῦ κόσμου.
Γιατί ἄραγε ὑπῆρχε αὐτό τό ὄνειδος τῆς ἀπαιδίας καί ἀτεκνίας στήν Παλαιά Διαθήκη;
Ἐν πρώτοις, στήν Παλαιά Διαθήκη ἐπιτρεπόταν στόν ἄνδρα, σέ περίπτωση πού ἡ νόμιμη γυναῖκα του ἦταν στεῖρα, νά συζευχθεῖ, ἔστω καί προσωρινά, μέ ἄλλη γυναῖκα, μέ παλλακίδα, μέ μιά δούλη, μέ παιδίσκη καί ν’ ἀποκτήσει παιδί μ’ αὐτήν.
Αὐτό συνέβη καί μέ τήν προφήτιδα Ἄννα, πού ἑορτάζει, ἐπίσης, τήν 9η Δεκεμβρίου, τήν μητέρα τοῦ προφήτου Σαμουήλ, τῆς ὁποίας ὁ σύζυγος, ὁ Ἐλκανᾶ, στενοχωρημένος, διότι ἡ γυναῖκα του, ἡ Ἄννα, δέν τοῦ ἔδιδε παιδιά, ἔκανε σχέση καί συζεύχθηκε τήν δούλη, τήν Φενάννα, μέ τήν ὁποία ἀπέκτησε πέντε παιδιά. Καί ἡ προφήτιδα Ἄννα, ἡ καημένη, ἔβλεπε καί μαράζωνε νά ἔχει ὁ ἄνδρας της παιδιά μέ τήν δούλη κι ἐκείνη νά στερεῖται παιδιῶν. Ἀλλά, ὁ Θεός ἔδωσε τήν εὐλογία Του στήν προφήτιδα Ἄννα καί ἀπάντησε στήν προσευχή της. Καί γέννησε κι ἐκείνη, ὄχι ἕνα τυχαῖο παιδί, ἀλλά τόν προφήτη Σαμουήλ, ὁ ὁποῖος ἦταν ἐκεῖνος, πού εὐλόγησε καί οὐσιαστικῶς ἴδρυσε τήν βασιλεία στόν Ἰσραήλ. Εὐλόγησε τούς βασιλεῖς Σαούλ καί Δαυίδ. Καί στή συνέχεια ἡ προφήτιδα Ἄννα, μετά τόν Σαμουήλ, ἀπέκτησε ἄλλα πέντε παιδιά, σύνολο ἕξι, καί ξεπέρασε τήν παιδίσκη Φενάννα.
Ἔνιωθαν, λοιπόν, οἱ γυναῖκες αὐτό τό ὄνειδος, τήν ντροπή.
Ἀλλά, ὑπῆρχε κι ἕνας ἄλλος λόγος στόν Ἰσραήλ, γιά τόν ὁποῖο ἦταν μεγάλο ὄνειδος ἡ ἀπαιδία καί ἀτεκνία. Ἤθελαν ὅλοι νά γεννήσουν παιδιά, διότι ἤλπιζαν ὅτι ἀπό κάποια οἰκογένειά τους θά προερχόταν ὁ Μεσσίας, θά ἐρχόταν ὁ Χριστός. Καί φιλοδοξοῦσαν ὅλοι ἀπό τήν δική τους οἰκογένεια νά γεννηθεῖ ὁ Χριστός. Νά μετέχουν τῆς ἐπαγγελίας. Ἔλεγαν : «Θά κάνουμε παιδιά, γιατί ἀπό τήν δική μας γενεά μπορεῖ νά προέλθει ὁ Χριστός».
Λίγες μέρες μετά τήν ἑορτή τῆς συλλήψεως τῆς ἁγίας Ἄννης, τήν Κυριακή πρό τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως, ἀκοῦμε στό Εὐαγγέλιο τήν γενεαλογία τοῦ Χριστοῦ – «Ἀβραάμ ἐγέννησε τόν Ἰσαάκ.Ἰσαὰκ δὲ ἐγέννησε τὸν Ἰακώβ»[2] κλπ. – γιά νά φανεῖ ὅτι ἀπό αὐτό τό γενεαλογικό δένδρο, ἀπό τόν οἴκο Δαυίδ, προῆλθε ὁ Μεσσίας, ὁ Χριστός. Τί μεγάλη εὐλογία ἦταν αὐτή ἀπό τήν οἰκογένεια τοῦ Δαυίδ – «ἐξ οἴκου Δαυίδ» – νά γεννηθεῖ ὁ Χριστός!
Νά, λοιπόν, κι ἕνας ἄλλος λόγος, γιά τόν ὁποῖο αἰσθανόταν ὄνειδος, ντροπή, στενοχώρια! Διότι, στεροῦνταν τῆς εὐλογίας νά μετάσχουν στήν Γέννηση τοῦ Κυρίου.
Τό ἴδιο, λοιπόν, καί οἱ ἅγιοι Ἰωακείμ καί Ἄννα, οἱ γονεῖς τῆς Παναγίας μας. Στενοχωροῦνταν, ἐπειδή δέν εἶχαν ἀποκτήσει παιδί μέχρι βαθυτάτου γήρατος. Ἀλλά, ἦρθε ὁ Θεός μέ τήν δύναμή Του καί, ὅπως λένε οἱ ὕμνοι καί ἡ Παράδοση τῆς Ἐκκλησίας, ἐνῶ ἡ Ἄννα, ἡ μητέρα τῆς Παναγίας μας, βρισκόταν σέ γεροντική ἡλικία, «ἐζωοποίησε τήν μήτραν τῆς Ἄννας». Καί ἡ ἁγία Ἄννα σέ γεροντική ἡλικία γέννησε ἕνα ὄχι τυχαῖο παιδί, ἀλλά τήν Παναγία, τήν Θεοτόκο. «Πάσας, Ἄννα, νικᾶς μητέρας», λέγει ὁ στίχος τοῦ Συναξαρίου. Ἡ ἁγία Ἄννα νίκησε ὅλες τίς μητέρες, γιατί μόνο μέσα ἀπό τήν γαστέρα της, τήν μήτρα της, συνελήφθη καί γεννήθηκε ἡ Παναγία μας, ἀπό τήν ὁποία Παναγία γεννήθηκε ὁ Χριστός.
Αὐτή δέ ἡ Γέννηση τοῦ Κυρίου μας ἀπό τήν Παναγία μας χωρίς συνάφεια ἀνδρός καί γυναικός, ἀλλ’ ἐκ Πνεύματος Ἁγίου καί Μαρίας τῆς ἀειπαρθένου, ἀνοίγει νέες προοπτικές στήν ἱστορία τῆς ἀνθρωπότητος.
Ἡ Παναγία μας συνελήφθη θαυματουργικά καί γεννήθηκε φυσιολογικά. Γεννήθηκε ἐκ θελήματος καί σπέρματος ἀνδρός καί ἐκ συναφείας ἀνδρός καί γυναικός, ὅμως ἐξ ἐπαγγελίας καί Ἀγγέλου προρρήσεως καί ὑπέρ τούς νόμους τῆς φύσεως.
Στό σημεῖο αὐτό εἶναι εὐκαιρία καί ἐπίκαιρο νά τονιστεῖ μία ἀπό τίς πάμπολλες δογματικές διαφορές, πού ὑπάρχουν μεταξύ ἡμῶν τῶν Ὀρθοδόξων καί τῶν αἱρετικῶν Παπικῶν, Λατίνων, οἱ ὁποίοι μεταξύ τῶν ἄλλων πλανῶν καί αἱρέσεων, πού ἔχουν υἱοθετήσει, εἶναι καί ἡ διδασκαλία τους πώς ἡ Παναγία μας γεννήθηκε ἀσπίλως. Ἔχουν ἕνα αἱρετικό δόγμα, πού λέγεται ἡ «ἄσπιλος σύλληψις τῆς Παναγίας». Δηλαδή, ὅτι δέν διεπράχθη σαρκική μείξη καί συνάφεια κατά τήν σύλληψη τῆς Παναγίας, ἀλλ’ ὅτι συνελήφθη κι αὐτή ἐκ Πνεύματος Ἅγίου.
Ἀλλά, ἐκ Πνεύματος Ἁγίου, χωρίς σαρκική συνάφεια, ἄσπιλη σύλληψη ἔχει μόνο ὁ Κύριός μας, ὁ Ὁποῖος δέν γεννήθηκε μέ συνάφεια ἀνδρός καί γυναικός, ἀλλά ἀπό παρθένο γυναῖκα, τήν Παναγία μας, τῇ δυνάμει τοῦ Παναγίου Πνεύματος. «Πνεῦμα Ἅγιον ἐπελεύσεται ἐπί σέ καί δύναμις Ὑψίστου ἐπισκιάσει σοι»[3].
Γιά νά προφυλάξει ἡ Ἐκκλησία μας αὐτήν τήν ὑπερβολή καί νά φανεῖ ὅτι μοναδική περίπτωση ἀσπίλου γεννήσεως εἶναι ἡ περίπτωση τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, διδάσκει ἀσφαλῶς ὅτι ἡ Παναγία μας συνελήφθη καί γεννήθηκε κατ’ ἐπαγγελίαν καί καθ’ ὑπόσχεσιν Θεοῦ, τήν στιγμή πού οἱ γονεῖς της ἦταν σέ γεροντική ἡλικία, πού δέν ὑπάρχουν τά πάθη τῆς σαρκός. Πάντως γεννήθηκε κι αὐτή φυσιολογικά, ὅπως γεννιόμαστε ὅλοι οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι.
Τό ἅγιον ζεῦγος Ἰωακείμ καί Ἄννης, πού συνέλαβαν καί γέννησαν τήν Παναγία μας, τήν Παρθένο Μαρία, ἀρχίζουν καί ἐγκαινιάζουν τόν νέο αἰώνα. Ὄχι τόν αἰώνα τῆς σάρκας, τοῦ σέξ, τῆς πολυγαμίας, τῆς ἠθικῆς ἀσυδοσίας, ἀλλά τόν αἰώνα τῆς ἀγνότητας, τῆς ἐγκρατείας, τῆς νηστείας καί τῆς παρθενίας. Ἕναν αἰώνα, ὁ ὁποῖος στίς ἡμέρες μας ἔχει μπεῖ ἐν πολλοῖς στό περιθώρειο. Ἀλλά, ζεῖ Κύριος ὁ Θεός καί εὐτυχῶς ὑπάρχουν ἄνθρωποι καί ἰδίως νέοι, οἱ ὁποῖοι ἐξακολουθοῦν καί θά ἐξακολουθοῦν νά ζοῦν σ’ αὐτόν τόν νέο αἰώνα.
Οἱ εὐχές καί οἱ εὐλογίες τοῦ ἁγίου ζεῦγους, Ἰωακείμ καί Ἄννης, καί τῆς συλληφθεῖσης Κυρίας Θεοτόκου, ἄς μᾶς συνοδεύουν πάντοτε στήν ζωή μας.
[1] Λουκ. 1, 25.
[2] Ματθ. 1, 2.
[3] Λουκ. 1, 35.